Osiyo va Tinch okeani (APAC) mintaqasidagi davlatlar raqamli valyutani rivojlantirishda turli yo‘llarni tanlamoqda. Ayrimlari markaziy bank raqamli valyutasini — markaziy bank raqamli valyutasi (CBDC)ni — oldinga surmoqda. Boshqalari esa xususiy barqaror tokenlarni (stablecoin) yoqlamoqda.
Gonkong 28-oktabr kuni e-HKD (raqamli Gonkong dollari) sinov dasturini yakunladi. Yaponiyada JPYC nomli barqaror token 48 soat ichida 50 million iyenadan oshdi. Janubiy Koreya bog‘lanish uzilishi (depegging) xavflari haqida ogohlantirdi. Avstraliya esa 29-oktabr kuni barqaror tokenlar bo‘yicha tartibga oid talablarni aniqlashtirdi.
Gonkong va Birlashgan Arab Amirliklari markaziy bankning raqamli valyutasi infratuzilmasini rivojlantirmoqda
«Hong Kong Monetary Authority (HKMA)» (moliyaviy regulyator) 28-oktabr kuni e-HKD Sinov dasturi: 2-bosqich hisobotini e’lon qildi. Hisobot yirik moliyaviy muassasalar ishtirokidagi 11 ta pilot loyihani keng ko‘lamda baholadi. Sinovlarda «HSBC» (bank), «Hang Seng Bank» (bank) va «DBS Hong Kong» (bank) qatnashdi.
Hujjatga ko‘ra, raqamli Gonkong dollari hozircha chakana savdoga darhol joriy etishdan ko‘ra, ulgurji moliyaviy amaliyotlar uchun ma’qulroq.
HKMA ma’lumotlariga ko‘ra, e-HKD uch yo‘nalishda istiqbolli imkoniyatlarni ko‘rsatdi: tokenlashtirilgan aktivlar bo‘yicha hisob-kitoblar, avtomatik tranzaksiyalarni bajarish uchun dasturlashtirish imkoniyati va oflayn to‘lov funksiyasi.
Regulyator ta’kidlashicha, e-HKD — markaziy bank chiqaradigan va kredit xavfidan xoli vosita sifatida — yirik summali tranzaksiyalar uchun to‘g‘ri keladi. «Hong Kong Monetary Authority (HKMA)» (moliyaviy regulyator) 2026-yilning birinchi yarmigacha chakana yo‘nalishdagi ehtimoliy qo‘llanmalar uchun tayyorgarlik ishlarini yakunlashini bildirdi. Shu bilan birga, ulgurji qo‘llanmalarni yaqin muddatda ustuvor qiladi.
Vaqtlamalar mintaqadagi kengroq markaziy bank raqamli valyutasi (CBDC) tashabbuslari bilan uyg‘unlashmoqda. Birlashgan Arab Amirliklari 2025-yilning to‘rtinchi choragida chakana to‘lovlar uchun Digital Dirhamni ishga tushirish rejasini tasdiqladi. U naqd pullar bilan bir qatorda qonuniy to‘lov vositasi bo‘ladi. Gonkongning bosqichma-bosqich yondashuvi bu tezlashtirilgan jadvaldan farq qiladi. Bu esa tartibga solishdagi ustuvorliklar va bozor sharoitlarining turlicha ekanini ko‘rsatadi.
Yaponiya va Janubiy Koreya barqaror kriptovalyutalar bozorida yo’l topmoqda
Yaponiya 27-oktabr kuni muhim bosqichni qayd etdi: JPYC rasmiy ishga tushirildi. Bu — yangilangan «Payment Services Act» (To‘lov xizmatlari to‘g‘risidagi qonun)ga muvofiq tartibga solingan, iyenaga bog‘langan ilk barqaror token. 29-oktabrga kelib, token muomaladagi hajmi 50 million iyenadan oshdi.
Token uchta blokcheyn tarmog‘ida tarqatilgan. Polygon tarmog‘ida taxminan 21,34 million iyena va 1 620 nafar egalik bor. Avalanche tarmog‘ida 17,03 million iyena va 628 nafar egasi mavjud. Efirium tarmog‘ida esa 16 million iyena va 108 nafar egasi qayd etilgan.
«JPYC» (kompaniya) vakolatli direktori Noritaka Okabe 29-oktabr kuni foydalanuvchilarni operatsion xatarlar haqida ogohlantirdi. U ayniqsa markazlashmagan birjalarda likvidlik ta’minlash bilan bog‘liq xatarlarni alohida ko‘rsatdi. «Secured Finance» (moliyaviy texnologiya kompaniyasi) 28-oktabr kuni qo‘shimcha mahsulotlarini e’lon qildi. Ular orasida JPYC infratuzilmasidan foydalanuvchi, yirik muassasalarga mo‘ljallangan Markazlashmagan moliya (DeFi) kreditlash xizmatlari bor.
Janubiy Koreya esa boshqacha pozitsiyani tanladi. «Bank of Korea» (markaziy bank) iyenaga o‘xshash, vona bilan bog‘langan barqaror tokenlar bo‘yicha bog‘lanish uzilishi (depegging) xavflarini eslatib, hisobot chiqardi. Bu, 2025-yil iyunida raqamli vona — markaziy bank raqamli valyutasi (CBDC) — loyihasini to‘xtatganiga qaramay, bildirildi.
Markaziy bankning fikricha, xususiy barqaror token chiqaruvchilarida valyuta bog‘lanishini barqaror saqlash uchun zarur bo‘lgan institutsional ishonch mexanizmlari yetishmaydi. Bank an’anaviy banklar barqaror tokenlarni chiqarishda yetakchilik qilishini tavsiya qildi, chunki ular yetarli himoya choralarini ta’minlay oladi.
Sohadagi kuzatuvchilarga ko‘ra, tartibga solingan, vona bilan bog‘langan ilk barqaror tokenlar 2025-yil oxiri – 2026-yil boshida bozorda paydo bo‘lishi mumkin.
Avstraliya barqaror kriptovalyutalarni tartibga solish qoidalarini aniqlashtirdi
«Australian Securities and Investments Commission (ASIC)» (moliyaviy regulyator) 29-oktabr kuni yangilangan ko‘rsatmalar chiqardi. Amaldagi qonunchilikka ko‘ra, bu ko‘rsatmalar barqaror tokenlar, “wrapped token”lar (vakillangan tokenlar), tokenlashtirilgan qimmatli qog‘ozlar va raqamli aktiv hamyonlarini moliyaviy mahsulot sifatida tasniflaydi. Bunday mahsulotlarni taklif qiluvchi kompaniyalar endi mahalliy moliyaviy xizmatlar litsenziyasiga ega bo‘lishi shart. Bu Tinch okeani mintaqasi uchun muhim tartibga oid aniqlikdir.
«ASIC» (moliyaviy regulyator) komissari Alan Kirkland aytishicha, litsenziyalash iste’molchilarni to‘liq huquqiy himoya bilan ta’minlaydi va zararli amaliyotlarga qarshi chora ko‘rish imkonini beradi. Regulyator butun sektor bo‘yicha 2026-yil 30-iyungacha «no-action relief»ni e’lon qildi — ya’ni bu muddat ichida ayrim talablar bajarilmaganda ham darhol sanksiya qo‘llanmaydi.
Bu yondashuv bizneslarga talablarni baholash va zarur litsenziyalarni olish uchun vaqt beradi. Ko‘rsatmalar bir necha oy davom etgan soha bilan maslahatlashuvlardan so‘ng tayyorlandi. U sentyabrdagi toifa bo‘yicha istisnoga tayanadi; unga ko‘ra, litsenziyaga ega vositachilar barqaror tokenlarni alohida ruxsatlarsiz tarqatishi mumkin.
«Australian Treasury» (hukumat bo‘limi) o‘tgan oy qonun loyihasini taklif qildi. Loyihaga ko‘ra, kriptovalyuta birjalari va xizmat ko‘rsatuvchilar moliyaviy xizmatlar litsenziyasini olishi shart bo‘ladi. Bu «ASIC» (moliyaviy regulyator)ning yangilangan me’yoriy asosini to‘ldiradi. Bunday tartibga oid yangiliklar Avstraliyani Singapur va Gonkong qatorida, bozorni rivojlantirishni qo‘llab-quvvatlagan holda, raqamli aktivlar ustidan keng qamrovli nazorat o‘rnatayotgan mamlakatlar safiga qo‘yayotir.
Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi modellar va bozorga ta’siri
Singapur aralash modelni shakllantirdi: u ham markaziy bank raqamli valyutasi (CBDC) bo‘yicha tadqiqotlarni davom ettiradi, ham tartibga solingan barqaror tokenlar ekotizimini rivojlantiradi. Singapur dollari bilan bog‘langan XSGD barqaror tokeni 2025-yilning ikkinchi choragida Janubi-Sharqiy Osiyoda AQSh dollariga bog‘lanmagan barqaror tokenlar orasida 70,1 foizlik ulushga erishdi. Ma’lumotlarga ko‘ra, 258 ming tranzaksiya qayd etilgan.
Raqamli valyuta bo‘yicha strategiyalardagi tafovutlar milliy ustuvorliklarning turlicha ekanini ko‘rsatadi. Bunga pul-kredit suvereniteti, moliyaviy innovatsiyalar va to‘lov infratuzilmasining yetuklik darajasi kiradi. Gonkongning ulgurji markaziy bank raqamli valyutasi (CBDC)ga urg‘u berishi tokenlashtirish ekotizimini rivojlantirishga yordam beradi va «Project mBridge» orqali xalqaro hisob-kitoblarni yengillashtiradi.
Yaponiya tartibga oid yondashuvi bozor talabiga asoslangan barqaror token innovatsiyalariga yo‘l ochadi. Janubiy Koreyaning markaziy bank raqamli valyutasidan (CBDC) banklar qo‘llaydigan barqaror tokenlarga og‘ishi, amaliy joriy etish xarajatlari markaziy bank nazoratining nazariy afzalliklaridan ustun kelishi mumkinligini anglatadi. Avstraliyaning aniq me’yoriy qoidalari barqaror token operatorlari uchun huquqiy aniqlik yaratadi va iste’molchilarni himoya qiladi.
Bozor ishtirokchilari Osiyo va Tinch okeani mintaqasida shakllanayotgan raqamli valyuta arxitekturasini kuzatishda davom etmoqda. Natijalar xalqaro to‘lovlar samaradorligi, moliyaviy inklyuziya va mintaqaviy pul tizimi evolyutsiyasiga ta’sir qiladi. Faoliyat nafaqat yangiliklar, balki mas’uliyat bilan belgilanadi. Kriptosohada vaqt — bu nafaqat pul, balki ishonch. Bozor barqarorligi, investitsiyalar barqarorligi, kelajak barqarorligi.
