Bitkoin narxi seshanba kuni AQSh savdo soatlarida atigi ikki soat ichida taxminan 91 000 dollardan 94 000 dollardan yuqoriga ko‘tarildi. Bu holat ko‘plab treyderlarni hayratda qoldirdi. Kimdir bu to’satdan o’sish ni nishonlagan bo‘lsa, boshqalar bunday holatga xavotir bilan qarab, uni bozorda sun’iy ta’sir ko‘rsatish deb baholab, ogohlantirishlarni ilgari surmoqdalar.
Eng asosiy xavotirlardan biri — bu o‘sishga asos bo‘luvchi muhim omilning yo‘qligi.
Hech qanday asosiy sabab ko‘rinmayapti, biroq atigi bir necha daqiqada millionlab mablag‘ kirib keldi
Kripto treyder Vivek Sen bu narx harakatini asoslash uchun ahamiyatli yangilik yoki bayonot bo‘lmaganini ta’kidladi. Aniq sababning yo‘qligi ehtimol, ushbu harakat sun’iy ravishda tashkillashtirilgan bo‘lganini ko‘rsatadi.
Zanjirdagi tahlilchilar tezda g‘alati savdo namunalarini aniqladilar. DeFi sohasidagi tadqiqotchi DeFiTracerning so‘zlariga ko‘ra, bozor ishtirokchisi «Wintermute» (savdo kompaniyasi) narx o‘sishi boshlangan bir soat ichida 68 million dollarlik Bitkoin sotib olgan. Yana bir tahlilchi, DefiWimar esa, «Coinbase», «BitMEX», hamda «Binance» birjalari kabi yirik ishtirokchilar birgalikda katta miqdorda Bitkoin sotib olganini va ularning harakatini kelishilgan manipulyatsiya deb ta’rifladi.
Tajribali treyder NoLimitGains bu o‘sishda sunʼiylik borligini tushuntirib berdi. Uning fikriga ko‘ra, buyurtma kitoblarida kamayib ketilgan Bitkoin sotuvi tufayli narxni tez ko‘tarish oson bo‘lgan. Bir necha daqiqa ichida juda ko‘p miqdorda sotib olishlar qilingan; o‘sishdan so‘ng davomli harakat kuzatilmagan. U asl buqa bozori sekin-asta tuzilish yaratishini, manipulyatsiya esa tuzoq hosil qilishini aytdi.
Har ikki tarafdagi treyderlar pozitsiyasidan chiqarildi — bu likvidlikni ovlashning an’anaviy belgisi
Eng asosli sabablardan biri, treyderlar «likvidlilik ovlash» deb ataydigan usulda ko‘riladi. Bu strategiyada yirik ishtirokchilar ataylab narxni harakatlantirib, majburiy likvidatsiyalarni ishga tushirishga harakat qilishadi.
Treyderlar o‘zlarining pozitsiyasiga qarshi harakat sodir bo‘lsa, avtomatik yopiladigan narx nuqtalarini belgilashadi. Ushbu likvidatsiya darajalari odatda aniq narxlarda to‘planadi va bu joylarni tajribali ishtirokchilar nishonga olishadi. Bitkoin narxi keskin oshirganda, yirik treyderlar qisqa muddatli pozitsiyalarni yopishga majbur qiladi — ayirboshlash qiluvchilar esa qimmat narxda Bitkoin sotib olishga majbur bo‘ladi. Bu majburiy xaridlar narxning o‘sishini yanada kuchaytiradi, manipulyatorlar esa yuqori talab paytida Bitkoinni foyda bilan sotib, natijani o‘z foydasiga ishlatib yuboradi.
Treyder Orbion ushbu holatni ko‘rsatib o‘tdi: o‘sha kunda 70 million dollarlik uzoq pozitsiyalar hamda 61 million dollarlik qisqa pozitsiyalar yopildi — natijada har ikki tomon yirik zarar ko‘rdi.
NoLimitGains ogohlantirishicha, tarixan bunday tik harakatlar ko‘pincha tez orqaga qaytadi. Moliyaviy resurslar qiymati va ochiq pozitsiyalar tezda oshgan paytda, xavf signallari yaqqol bo‘ladi. U bu holat yirik ishtirokchilar ommaviy xarid ortidan foydani olib chiqish uchun joylashayotganidan darak beradi, deb hisoblaydi.
Hamma ham bu manipulyatsiya bo’lganiga ishonch hosil qilmagan
Biroq, barcha tahlilchilar bu manipulyatsiya nazariyasiga qo‘shilmaydi. Zanjirdagi tahlilchi Darkfost ayni o‘sha paytda AQShda ish joylari bo‘yicha e’lon qilingan ma’lumotlar haqiqiy sabab bo‘lishi mumkinligini ta’kidladi. JOLTS (ish o‘rinlari bo‘yicha hisobot) oktyabrda 7,67 millionni tashkil etdi, prognoz 7,0 million edi. ADP haftalik bandlik ko‘rsatkichlari ham birdan yaxshi tomonga o‘zgarib, oldingi pasayishlarning o‘rnini oldi.
Uning fikricha, Bitkoin ushbu ma’lumotlar e’lon qilinishi bilan darhol 4 foizga oshdi. FOMC (Federal ochiq bozor qo‘mitasi) yig‘ilishi yaqinlashar ekan, foiz stavkalarini pasaytirish kutilayotgani bois, aynan makroiqtisodiy holat riskli aktivlar uchun ijobiy bo‘lgan. Demak, bu o‘sish sun’iy emas, balki asosli bo‘lishi mumkin.
Soat 11:30 UTC holatiga ko‘ra, Bitkoin baland narxidan biroz pastlab, taxminan 92 500 dollar atrofida savdo qilinayotgan edi.
