Bitkoin oʻzining uzoq yillik aksiyalarga bogʻliqligidan chiqib, so‘nggi o‘n yillikda ilk bor bir yil mobaynida aksiyalardan mustaqil harakat qildi.
Bu oʻzgarish kriptovalyuta bozorining an’anaviy moliya bozorlari bilan aloqasi zaiflashayotganini koʻrsatadi. Natijada, Bitkoinning hozirgi sikldagi oʻrni haqida savollar paydo bo‘lmoqda.
Bozorning tarixiy ajralishi
Bitkoin va aksiyalar tarixan koʻp hollarda birga harakat qilgan. Biroq, bu munosabat hozir buzilgandek ko‘rinmoqda.
«Bloomberg» (axborot agentligi) ma’lumotiga ko‘ra, S&P 500 (fond indeksi) bu yil 16 foizdan ko‘proqqa oʻsgan, lekin Bitkoin 3 foizga pasaygan. Bu esa 2014-yildan beri birinchi marta yuz bermoqda.
Kripto bozorlari o‘lchamida ham bu kabi toza ajralish kamdan-kam uchraydi. Natijada, Bitkoinning global bozorlardagi oʻrni yana bir bor e’tiborga olinmoqda. Bu tafovut reglamentga bo‘lgan ijobiy munosabat va yirik moliyaviy institutlar ishtiroki doim ham barqaror natijalarga olib kelmasligini ko‘rsatmoqda.
Ayniqsa, bu holat xalqaro moliya bozorlari faol tus olayotgan bir paytda yaqqol bilinmoqda. Sunʼiy intellekt sohasidagi aksiyalar tez o‘sib bormoqda, sarmoya sarfi ortmoqda va ko‘plab investorlar yana aksiyalar bozoriga qaytmoqda. Shu paytda an’anaviy xavfsiz aktivlar ham e’tiborga olinmoqda, bu esa investorlar riskni kengaytirish o‘rniga, boyliklarini boshqa yo‘nalishga yo‘naltirayotganini koʻrsatadi.
Kripto sohasiga xos muammolar, jumladan majburiy sotuqlar va savdo qiluvchi oddiy investorlar sonining keskin kamayishi Bitkoin natijalarini yomonlashtirdi. Bir milliardlab sarmoyalar bozordan chiqib ketdi, bu esa ahvolni yanada og‘irlashtirdi va boshlang‘ich tuzatish butun soha bo‘ylab chekinishga sabab bo‘ldi.
Bunday belgilar to‘planib borayotgan bir paytda, bozor hissiyoti zaiflashmoqda. Hamma o‘ylayapti: bu oddiy pasayishmi yoki muhim tarkibiy o‘zgarishmi?
Bu oddiy orqaga harakatmi yoki bundan ham jiddiyroqmi?
Bitkoin uzoq yillar davomida asosan bozor sarguzashtlariga bog‘liq aktiv bo‘lib keldi. Lekin kutilgan o‘sishning qattiq to‘xtashi xavfli aktivlar bozoridagi asosiy o‘rin boshqa joyga o‘tgani haqida ishora bermoqda.
Bitkoin ETF’larida (birjada savdolanadigan fondlar) sarmoyalar kamaygan. Mashhur investorlarning ochiq qo‘llab-quvvatlashi ham sustlashdi. Muhim texnik indikatorlar esa kuchsizlanishni ko‘rsatmoqda.
Narxlar harakati umumiy ishonchning susayganini ifodalaydi. Bitkoin 2023-yil oktyabr oyida tarixiy eng yuqori darajaga — taxminan 126 000 dollarga yetganidan keyin o‘sishni davom ettira olmadi va hozirda 90 000 dollar atrofida turibdi. Bu esa tafovut qisqa muddatli o‘zgarishlardan emas, balki ishonchning susaygani sabab yuzaga kelganini ko‘rsatmoqda.
Hozir mavjud tafovutga qaramasdan, uzoq muddatli qarashlar bu voqeani boshqacha talqin etadi.
Ko‘p yillik davrda Bitkoin baribir aksiyalardan ustun keldi va so‘nggi tafovut, aslida, ilgari ortiqcha oshgan natijalar tuzatilayotganini bildirishi mumkin. Bu esa trendning to‘liq o‘zgarishi emasligini anglatadi.
Shunday qilib, Bitkoinning hozirgi yildagi sust harakati, bozor doirasidagi butun siklga qaraganda, oddiy tuzatish bo‘lishi mumkin. Bozor barqarorligi, investitsiyalar barqarorligi, kelajak barqarorligi – asosiy masala shunda.
