«Bitkoin» o’zining 365 kunlik harakatlanma o’rtacha qiymatidan $102,000 dan pasaygan va bu so’nggi juma kunidan beri ayirboshlash bozorida munozara qo’zg’atdi. Qolib ketishdan qo’rqish va ochko’zlik indikatori o’ninchi darajaga tushib ketdi, bu esa 2022-yil boshida va o’rtalarida sodir bo’lgan vahima darajasiga teng.
Payshanba kuni, yirik bozorda so’nggi oyda $700 milliard yo’qolgan edi. Qolishdan qo’rqish ortib borayotgani va texnik ko’rsatkichlarning buzilishi fonida tahlilchilar kriptovalyutaning keyingi yo’nalishi to’g’risida turli fikrlarga ega, ba’zilarini hayratda qoldirsa-da, bozor barqarorligi masalasi dolzarb bo’lib qolmoqda.
Texnik tahlilning buzilishi ayirbosh bozor xavotirlarini oshirdi
Bir hafta ichida ikkinchi marta «Bitkoin» qiymatining $100,000 dan pastga tushishi xavotni yuzaga keltirdi. U endi 365-kunlik harakatlanma o’rtacha qiymati ostida savdo qilmoqda va bu daraja 2018 va 2021-yillarda ayirboshlash bozorida tizim almashinuvini bildirgan edi. Batafsil tahlil bu indikatorni bozor davrlarining yuksalish va tushib ketish fazalarini ajratishda samaraliligi bilan ko’rsatadi.
Pul qiymatining pasayishi faqat narx bilan cheklanmaydi. Blokcheyn ma’lumotlari shuni ko’rsatadiki, 6–12 oy davomida ushlab turilgan «Bitkoin» uchun haqiqiy qiymatdan $94,600 dan pastda. Bu shunday deb ataluvchi «buloq tsikli ishonchli sotib oluvchilar» uchun asosiy qiymat hisoblanadi. Agar narx shu darajada qolsa, ko’p investorlar zararga uchraydi va bu sotuv bosimini oshirishi mumkin.
«Bitkoin» doimiy kelgusidagi savdolarda aprel oyidan beri eng katta haftalik o’sish qayd etildi, turgan jumla ko’rsatilgan ochiq foizlar $3.3 milliarddan oshdi. Ko’plab savdogarlar «Bitkoin» $98,000 dan pastga tushganda sotuvlarga buyurtma qo’ydilar. Biroq, narxlar tushishda davom etdi va bu buyurtmalarni ishga solib, pasayuvchi bozorda qo’shimcha ta’sir yaratdi.
Tajribali treyder Piter Brandning texnik tahlili xavotirni kuchaytirgan. Brandt 11-noyabrdagi katta qayta hisobni qayd etdi, undan keyin sakkiz kun davomida eng yuqori narxlar pasaygan va kengaygan topi naqsh ko’rindi. Uning pastga qaytaruvchi prognozlari $81,000 va $58,000 ni tashkil qilmoqda.
Buning bilan birga, ba’zi mutaxassislar bu sharoitlar to’liq ayirboshlash bozorini tasdiqlamaydi deb hisoblayapti. Ular bu davrni «tsikl o’rtasidagi chegara» deb ataydi, xavfli davr bo’lib, yo’nalishni tasdiqlash uchun ko’proq signallar talab etiladi. Ayirboshlash bozorini tasdiqlovchi uchta omil:
- «Bitkoin»ning 365-kunlik harakatlanma o’rtacha qiymati ostida to’rt-sakkiz hafta qolishi,
- uzoq muddatli egalardan 60 kun ichida 1 million BTC sotilishi,
- bozordagi umidlarning salbiy MACD (harakatlanma o’rtachasi divergentsiyasi va qo’shilishi).
Katta investorlarnin birlashtirilishi ayirbosh belgilariga qarshi chiqmoqda
Qo’rquv indikatorlari bozorga qizganlikni ko’rsatsa ham, blokcheyn ma’lumotlari «Bitkoin» kit balyalarining ortib borayotganini ko’rsatadi. 1,000 va undan ortiq BTC saqlovchilar soni ortib bormoqda, hatto narxlar pasayib ketishda davom etsa ham. Bu yirik va institutsional investorlar qiymatning so’nishidan uzoq muddatli rinokni sotib olish imkonini ko’rmoqda.
Ayirboshlash bozori yo’qolmaganiga qarshi eng kuchli dalil makro fundamental omillardan kelib chiqadi. Global likvidlik rekord darajaga yetgan, markaziy banklarning 80% dan ortig’i pul siyosatini yumshatmoqda. Ushbu keng monetary fr mutlaqo foyda keltirgani ma’lum, kriptovalyutalar likvidlik to’lqinlari tufayli zaiflashishga moyil.
Makro analitiklar markaziy banklar stavkalarni pasaytirishmoqda va likvidlik qo’shmoqda deb e’tiborga olishadi. Xalqaro hisobotlashtirish bankining ma’lumotlariga ko’ra, AQSh dollar krediti yiliga 6% o’sdi va evro krediti 2025-yil ikkinchi choragida 13% o’sdi. Kreditning kengayishi ko’pincha aktiv narxlarini ko’tarishga yordam beradi.
Tarixiy ma’lumotlar ushbu nazariyani qo’llab-quvvatlaydi. Pul ta’minoti oshganida, xavfli aktivlar ko’pincha yuksaladi. Kriptovalyutalar ko’proq foyda ko’rishi mumkin, chunki ular eng ilg’or resurslardir. Hozirgi vaziyat, pul ta’minoti kengayib borayotgandagi qisqa tuzatmalar bilan boshlagan bozor kabi bo‘lmoqda. Markaziy banklar likvidlik trendini teskari yo’nalishga o’zgartirmay hosil bo’lmas ekan, kripto tuzilmaviy qo’llab-quvvatlanadi.
Shunga qaramay, Xalqaro Valyuta Fondining Aprel 2025 Global Moliya Barqarorligi hisobotida texnologik aktivlarning haddan tashqari baholanganligi qayd etildi. Iqtisodiy Hamkorlik Tashkiloti global yalpi ichki mahsulotning o’sishi 2024-yilda 3.3% dan 2025-yilda 2.9% ga pasayishini taxmin qiladi. Bular likvidlik narxlarni qancha oshira olishiga cheklov qo’yishi mumkin. Natijada, bugungi bozorda tahlilchilar yuqori likvidlikni iqtisodiy muammolarga qarshi solishtirib o’rganishmoqda.
