2025-yilning to‘rtinchi choragida korporativ darajada Bitkoin qabul qilish sur’ati sekinlashdi. Hozirda ommaviy kompaniyalarning 65 foizi sotib olganidan past narxlarda Bitkoin tutib turibdi va bu ularga hali amalga oshmagan (realizatsiya qilinmagan) moliyaviy zararlar keltirmoqda. Korporativ sotib olish to‘lqini pasayarkan, Bitkoin maynerlari eng barqaror yig‘uvchilarga aylanmoqda.
Bu o‘zgarish kompaniya xazinalari uchun yangi bosqichni anglatadi. Har chorakda Bitkoin qo‘shilishi so‘nggi bir yildagi eng past darajaga yaqinlashmoqda. Shunga qaramay, maynerlar umumiy moliyaviy bozorda Bitkoin tutishda asosiy rol o‘ynashda davom etmoqda, garchi ular iqtisodiy bosimlar va foydalilikning pasayishi bilan yuzlashayotgan bo‘lsa ham.
Korporativ xazina talabi pasaydi, chunki bozor tebranishlari kuchaymoqda
Bitkoin (Bitkoin) 2025-yil noyabr oyi uchun yil boshidan beri eng keskin oylik pasayishni boshdan kechirdi. Eng yirik kriptovalyuta oy davomida 17,67% arzonlashib, 2025-yilda sotib olgan ko‘plab investorlarni zarar ko‘rgan holatga olib keldi.
Raqamli aktivlar bilan shug‘ullanuvchi korporativ xazina kompaniyalari ham bundan mustasno bo‘la olmadi. «Bitcoin Treasuries» (korporativ Bitkoin xazinasi bo‘yicha tahlilchi kompaniya) tomonidan taqdim etilgan noyabr oyidagi hisobotga ko‘ra, xarajatlari aniq bo‘lgan ommaviy kompaniyalarining 65 foizi Bitkoinni hozirgi bozor narxidan yuqoriroq bahoda xarid qilgan.
Buning natijasida, ushbu xazinalar hali amalga oshmagan moliyaviy zararlarni tutib turibdi. Ushbu baho 100 ta kompaniya namunasi asosida hisoblab chiqilgan.
Shu bilan birga, so‘nggi oylar davomida bozordagi talab ham susaydi. Hisobotda ta’kidlanishicha, ommaviy Bitkoin xazinalari noyabr oyida jami 12 600 ta Bitkoin sotib olgan. Asosiy yig‘uvchilar orasida «Strategy» kompaniyasi va «Strive» kompaniyasi eng ko‘p Bitkoin to‘plagan.
Biroq, oy davomida taxminan 1 800 ta Bitkoin sotilgan va natijada umumiy sof to‘plangan qiymat 10 800 ta Bitkoinni tashkil qilgan.
Bir nechta kompaniyalar 2025-yil noyabrida Bitkoin ulushini qisqartirdi. Kamida besh kompaniya balansni muvozanatlashtirish va strategik qarorlar asosida sof sotuvlarni amalga oshirgan:
- «Sequans Communications» (kommunikatsiya texnologiyalari kompaniyasi) o‘z zaxirasining deyarli uchdan bir qismini sotdi. Ya’ni, taxminan 970 ta Bitkoinni (qariyb 100 million dollar) majburiyatlarni qisqartirish uchun yo‘q qildi.
- «Kindly MD» (tibbiy xizmatlar kompaniyasi) strategik sarmoyalarga, xususan Bitkoin sohasidagi kompaniyalarga ulush olishga 367 ta Bitkoin yo‘naltirdi.
- «Genius Group» (ta’lim kompaniyasi) operatsion ehtiyojlari uchun pul oqimini mustahkamlash uchun 62 ta Bitkoin sotdi va dekabr oyining boshida 42 ta Bitkoinni qayta xarid qildi.
«Umuman olganda, “yozgi xarid qilish ishtiyoqi” sezilarli darajada pasaygan bo‘lsa-da, talab butunlay yo‘qolmadi. Aksincha, ommaviy korporatsiyalar endi xaridlarni tahlil qilib, xavfni qayta ko‘rib chiqarkan, Bitkoin yig‘ishda sekin va ehtiyotkorlikka o‘tishmoqda», – deb yozadi Pit Rizzo (tahlilchi) o‘z maqolasida.
Hisobotga ko‘ra, 2025-yilning so‘nggi choragida Bitkoin qo‘shimchalari dekabr oxiriga qadar 40 000 tagacha yoki bir oz ko‘proqqa yetadi. Bu esa yilning eng sust choragi bo‘ladi va 2024-yilning uchinchi choragidagi yig‘ish ko‘rsatkichlari bilan deyarli bir xil bo‘ladi.
«Ushbu taxmin so‘nggi ikki oy tendensiyasi va «Strategy» kompaniyasi dekabr boshida 10 000 dan ortiq Bitkoin qo‘shgani hisobga olingan holda tuzilgan — ya’ni, to‘rtinchi chorak xaridlari 9-dekabr holatiga ko‘ra kutilgan natijaga 5 000 ta Bitkoin farq bilan yetmoqda.»
Maynerlar strategik kompaniya jamg‘aruvchilari sifatida yuzaga chiqmoqda
Xazina kompaniyalari tomonidan sotib olish sekinlashar ekan, Bitkoin maynerlari keyingi bosqichda korporativ yig‘imning ilg‘or yetakchilari bo‘lishi mumkin. Hisobotda aytilishicha, mayning kompaniyalari ommaviy bozor uchun Bitkoin tutishda asosiy kuch hisoblanadi. Ular noyabr oyidagi yangi qo‘shilgan Bitkoinlarning taxminan 5 foiziga va umumiy ommaviy kompaniya balanslarining 12 foiziga egalik qilmoqda.
Aynan o‘sha oyda «Cango» (avtomobil xizmatlari kompaniyasi) va «Riot» (mayning kompaniyasi) mos ravishda 508 va 37 ta Bitkoinni mayningdan so‘ng balansiga qo‘shdi. «American Bitcoin» (mayning kompaniyasi) esa 139 ta Bitkoin qo‘shdi. Korporativ xaridorlar soni kamaya boshlagan bir paytda, «Cango» va «American Bitcoin» o‘sha oyning eng katta beshlikdagi Bitkoin to‘plashda yetakchi bo‘ldi.
«O‘z Bitkoinini ishlab chiqaradigan ayrim mayning kompaniyalari energiya va ishlab chiqarish xarajatlari bozor narxida Bitkoin sotib olishdan kam bo‘lishi mumkin. Bu saralash segmentida o‘sishning asosiy omillaridan biri bo‘lishi mumkin. Maynerlar blok yaratish orqali Bitkoinni bozordagidan arzon narxda olishi tufayli, ularning balansdagi Bitkoin zaxiralari korporativ yig‘im uchun tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda, ayniqsa boshqa xazina egalari xarid qilishni vaqtincha to‘xtatgan yoki sekinlatgan bir paytda», – deya qo‘shimcha qiladi Rizzo.
Bu orada, iqtisodiy bosimlar kuchli bo‘lsa-da, mayning sohasida texnik yengilliklar yuz berdi. «Hashprice Index» («Hashrate Index» kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan terahash (hisoblash quvvati) uchun kundalik daromad o‘lchovi) iyul oyidan beri pasayib, noyabr oyida bir terahash uchun $34,8 eng past darajaga yetdi.
Biroq hozirda ko‘rsatkich $39,4 atrofida tiklandi. Mayning murakkabligi ham biroz tushdi va 148,2 trillion birlikni tashkil etdi, bu olti hafta avval qayd etilgan 155,97 trillionlik rekord ko‘rsatkichdan past. Bu esa, tor marjalar sharoitida maynerlarga biroz yengillik beradi.
Tarmoqdagi holat biroz yaxshilangani bilan birga, foydalilikdagi muammolar haligacha dolzarb. Har bir Bitkoin uchun o‘rtacha naqd xarajat $74 600 ni, umumiy xarajat esa $137 800 ni tashkil qilmoqda.
