«Bitget» birjasi, blokcheyn xavfsizlik kompaniyalari «SlowMist» va «Elliptic» bilan hamkorlikda, so’nggi paytlarda eng ilg’or kripto firibgarliklarining qo’rqinchli tuzilishini ochib berdi.
Bu kashfiyotlar, yuqori darajadagi hujumlardan tortib, hukumatning kripto yuvish hujumlaridagi ishtirokigacha bo’lgan xavfsizlik hodisalari ortib borayotgan bir paytda yuzaga keldi.
AI deepfeyklar va ijtimoiy taktika 2025-yilda kriptovalyuta firibgarligining o’sishiga sabab bo’ladi: Bitget hisobot
Hisobotda AI yordamida yaratilgan soxta videolar, psixologik manipulyatsiya va ijtimoiy muhandislik haqida so’z yuritiladi. Yomon niyatli shaxslar sun’iy videolar, virtual shaxslar va soxta kripto uchrashuvlaridan foydalanib, foydalanuvchilarni aldaydi va «Web3 ekotizimi»ga bo’lgan ishonchni yo’q qiladi.
Hisobotning muhim topilmasi shundaki, 2025-yilda firibgarliklar foydalanuvchi kalitlarini o’g’irlashdan tashqari, jabrlanuvchilarning haqiqatini o’zlashtirishga o’tadi. Mashhur shaxslarning soxta videolaridan tortib, soxta ish takliflari va yolg’on Zoom uchrashuvlarigacha, so’nggi firibgarliklar yuqori texnologiyali aldov va oddiy manipulyatsiyani birlashtiradi.
«Bitget» hisobotida eng xavfli tahdidlar uchta asosiy yo’nalishda tasniflanadi: soxta videolar orqali shaxsni o’zgartirish, ijtimoiy muhandislik firibgarliklari va ilg’or Ponzi sxemalari. Eng xavflilari esa soxta videolar.
AI deepfeyklar haqiqiy va soxta o’rtasidagi chegarani xiralashtiradi
2025-yil boshida, Gonkong politsiyasi soxta video firibgarlik sindikatida 31 kishini qo’lga oldi. Firibgarlar soxta investitsiya qo’ng’iroqlari davomida kripto rahbarlarini taqlid qilib, 34 million dollar o’g’irlashdi. Bu faqatgina birinchi chorakda Osiyoda yo’q qilingan 87 ta shunga o’xshash operatsiyalardan biri edi.
«…hujumchilar AI sintez vositalaridan foydalanib, taniqli loyiha asoschilari, birja rahbarlari yoki jamoa yetakchilarining ovoz va video ko’rinishlarini yaratib, foydalanuvchilarni chalg’itishadi. Bu yaratilgan materiallar ko’pincha juda realistik bo’ladi», — deyiladi «BeInCrypto» bilan bo’lishilgan hisobot parchasida.
Synthesia, ElevenLabs va HeyGen kabi vositalar yordamida hujumchilar jamoatchilikka taniqli shaxslarning dinamik ko’rinishlarini yaratishadi. Jabrlanganlar orasida Ilon Mask va Singapur Bosh vaziri bor. Yomon niyatli shaxslar soxta platformalarni targ’ib qilish uchun ishonarli videolar yaratishadi.
Bu videolar ko’pincha Telegram, X (ijtimoiy tarmog’i) va YouTube Shorts kabi ijtimoiy kanallarda tarqatiladi. Hisobotga ko’ra, ular izohlarni o’chirib qo’yib, ishonchlilikni saqlab qolishga harakat qilishadi.
Bitta holatda, Singapur vaziri Li Sien Lungning «hukumat tomonidan qo’llab-quvvatlanadigan kripto tashabbusi»ni qo’llab-quvvatlayotgan soxta videolari tarqatildi. Kampaniya minglab odamlarni jalb qilganidan keyin aniqlangan.
Zoom, lekin firibgarlik shaklida
Yana bir xavfli usul Zoomni taqlid qilishni o’z ichiga oladi. Jabrlanuvchilar «kripto rahbarlari»dan soxta uchrashuv takliflarini olishadi, bu esa ularni zararli dasturiy ta’minotni yuklab olishga undaydi.
Uchrashuv davomida firibgarlar soxta video avatarlar va uydirma ma’lumotlar yordamida foydalanuvchilarni hamyonlariga kirish yoki zararli tranzaksiyalarni tasdiqlashga aldashadi.
«Sizni soxta Zoomni yuklab olishga undayotgan odamlar juda ishontiruvchi, bu soxta emasdek tuyuladi. Muhim nuqta shundaki, uchrashuv davomida ko’rgan ishtirokchilar aslida soxta videolar yordamida namoyish etiladi… Shubha qilmang, AI davrida video va ovoz soxtalashtirish juda realistik bo’lishi mumkin…», — deydi «SlowMist» asoschisi Kos «X» ijtimoiy tarmog’ida bo’lishdi.
Tizimga kirgandan so’ng, hujumchilar brauzer ma’lumotlari, bulutli saqlash yoki shaxsiy kalitlarga kirish imkoniyatiga ega bo’lib, foydalanuvchilarni to’liq hisob buzilishiga duchor qiladi. Bu ko’p qatlamli hujumlar texnik kirish va ijtimoiy ishonch manipulyatsiyasini birlashtirgan yangi «shaxsni o’g’irlash» toifasini ifodalaydi.
Inson zaifliklaridan foydalanish uchun ijtimoiy muhandislik
«Bitget» hisobotida zamonaviy firibgarliklar psixologiyaga ham, kodga ham tayanishini ta’kidlaydi. Bir muhim tendensiya — bu «AI arbitrage bot» firibgarliklarining o’sishi. Bu yerda firibgarlar ChatGPT brendli aqlli shartnomalar yordamida oson foyda va’da qilishadi.
Yomon niyatli shaxslar foydalanuvchilarni soxta Remix IDE sahifalari orqali zararli kodni ishga tushirishga aldashadi va ularning mablag’lari darhol firibgarlarning hamyonlariga o’tkaziladi.
Yana bir yomon tomoni shundaki, bu sxemalar ko’pincha kichik miqyosda bo’lib, jabrlanuvchilardan bir vaqtning o’zida 50-200 dollarni nishonga oladi. Yo’qotishlar yetarlicha kichik bo’lgani uchun ta’qib qilishdan saqlanishadi, lekin ular yetarlicha tez-tez sodir bo’lib, hujumchilar uchun katta umumiy foyda keltiradi.
Vada qilingan daromadlar ortidagi Ponzi sxemalari
AI yordamida yaratilgan firibgarliklardan tashqari, «Bitget» an’anaviy Ponzi va piramida sxemalari yo’qolmaganini, balki o’zgarganini ogohlantiradi. Ayniqsa, bu firibgarliklar «raqamli evolyutsiya»ni boshdan kechirdi. Ular blokcheyn vositalari, tezkor virusli marketing va aqlli shartnomalar orqali ishonchlilik illyuziyasidan foydalanadi.
Opaqa offshor bank hisoblari o’rniga, zamonaviy firibgarlar Telegram guruhlari, Twitter shov-shuvi va ichki yo’naltiruvchi mexanizmlarga ega tokenlar orqali jabrlanuvchilarni jalb qilishadi.
Aqlli shartnomalar bu firibgarliklarga markazsizlashtirish va shaffoflikning yupqa pardasini beradi. Shu bilan birga, ehtiyotkorlik bilan yashirilgan tokenomika haqiqiy daromad tuzilmalarini taqlid qiladi, to qulash sodir bo’lguncha.
Ijtimoiy muhandislik va raqamli viruslikning kuchli aralashmasi bu o’zgarishni kuchaytirmoqda. Ta’sir ko’rsatuvchilar va anonim targ’ibotchilar ko’pincha bu firibgarliklarni memlar, guvohliklar yoki hatto ishonchli shaxslar sifatida ko’rsatilgan AI yordamida yaratilgan videolar orqali tarqatishadi.
«Hamjamiyat tomonidan boshqariladigan» DAOlar yoki staking protokollari sifatida yashiringan loyihalar foydalanuvchilarni barqaror bo’lmagan daromadlar bilan jalb qiladi. Bu esa, foydalanuvchilarni ko’p miqdorda sotib olishga undaydi va chiqish likvidligi strategiyasini yashiradi.
Qonunlar bu jarayonlarga yetib olishga qiynalayotgan bir paytda, bu raqamli Ponzi sxemalari tez va keng tarqalmoqda. Bu ularni kuzatishni qiyinlashtiradi.
Shubha va jamoaviy himoya uchun chaqiriq
Shu vaziyatda, «Bitget» birjasi maxsus Anti-Scam Hub (firibgarlikka qarshi markaz) ishga tushirdi. U real vaqt rejimida xatti-harakatlarni tahlil qilish orqali shubhali faoliyatni aniqlaydi.
U «Elliptic» va «SlowMist» kompaniyalari bilan hamkorlikda noqonuniy mablag’ oqimlarini kuzatadi va bir nechta zanjirlar bo’ylab fishing infratuzilmasini yo’q qiladi.
Hisobot foydalanuvchilarga barcha aktivlar bilan bog’liq ko’rsatmalarni bir nechta kanallar orqali tekshirishni tavsiya qiladi. Vizual va eshitish ishonchliligi endi yetarli emasligini ta’kidlaydi. Shuningdek, loyihalarga zanjirda imzo uzatishni qabul qilish va bitta tasdiqlangan aloqa kanalini saqlashni tavsiya qiladi.
Firibgarliklar rivojlanayotgan bir paytda, foydalanuvchilar va ekotizim himoyasi ham rivojlanishi kerak. Kripto sanoati hozirda ikki tomonlama muammoga duch kelmoqda: aktivlarni himoya qilish va raqamli dunyoda foydalanuvchilar ishonchini qayta tiklash.
Bu hisobot o’z vaqtida chiqdi, faqat bir necha soat oldin Prezident Santyago Penyaning tviti Paragvay Bitkoinni qonuniy to’lov vositasi sifatida qabul qilganini da’vo qildi. Biroq, uning X (ijtimoiy tarmog’i) akkaunti buzilgan edi. Bitkoin hamyon manzili va shubhali til kabi belgilar firibgarlik xavotirlarini keltirib chiqardi.
Xuddi shunday, yaqinda Shimoliy Koreya IT xodimlari soxta shaxsiyatlardan foydalanib, KYC tekshiruvlaridan o’tganliklari haqida xabarlar paydo bo’ldi. «BeInCrypto» nashri ularning kripto daromadlarini rejimning qurol dasturiga qaytarib yuborayotganini xabar qildi.
Bu hodisalar kriptodagi yomon niyatli shaxslarning o’sib borayotgan tahdidini ko’rsatadi va qo’shimcha ehtiyotkorlik zarurligini eslatadi.
Diskleymer
Trust Project qoidalariga ko‘ra, BeInCrypto faqat xolis va haqqoniy ma’lumotlarni taqdim etishga intiladi. Ushbu yangilik maqolasining maqsadi voqeani aniq va o‘z vaqtida yoritishdir. Shunga qaramay, BeInCrypto o‘quvchilarga ushbu kontent asosida moliyaviy qaror qabul qilishdan oldin ma’lumotni mustaqil ravishda tekshirishni va mutaxassis bilan maslahatlashishni tavsiya qiladi. Shuningdek, Shartlar va qoidalar, Maxfiylik siyosati va Diskleymerlar yangilandi.
