«Galaxy Digital» kripto-moliya kompaniyasi 2025-yil iyul oyida Satosi davridan qolgan investor uchun $9 milliardlik Bitkoin sotuvini amalga oshirdi — hozirgacha kuzatilgan eng yirik kripto chiqishlaridan biri. Bu hodisa yangi bosqichni bildiradi: ilk Bitkoin qabul qiluvchilar tokenlarni ehtiyotkorlik bilan tarqatmoqda, institutsional talab ortishini qondirmoqda va bozordagi muvozanatni buzmayapti.
Ushbu davomli o‘zgarish Bitkoinning pishiq va barqaror bozorga o‘tishini ko‘rsatadi. 2025-yil davomida blokcheyndagi ochiq ma’lumotlar (on-chain) yillar davomida harakatsiz qolgan hamyonlar qayta faollashayotganini ko‘rsatdi, natijada institutsional kapital ustun mavqega chiqdi. Aktiv taxminiy savdodan global moliyaviy infratuzilmaga tomon tezlashib bormoqda. Bozor barqarorligi, investitsiyalar barqarorligi, kelajak barqarorligi.
Bitkoinning taqsimot bosqichi mexanikasi
Bitkoinning hozirgi konsolidatsiyasi odatiy aktsiya bozorida «dastlabki ommaviy taklif (IPO)»dan keyingi bosqichlarga o‘xshaydi. O‘sha davrda ilk homiylar asta-sekin chiqib ketadi, ularning o‘rniga institutlar kirib keladi.
«Substack» nashr platformasida, «Bitwise» aktivlarni boshqaruvchi kompaniyasi maslahatchisi Jeff Park buni “jim o‘tuvchi dastlabki ommaviy taklif (IPO)” sifatida ta’riflaydi. Bu usul dastlabki egalarga birjada savdo qilinadigan fond (ETF) infratuzilmasi orqali Bitkoinga egalikni bosqichma-bosqich tarqatish imkonini beradi. Avvalgi pasayishlar ko‘proq tartibga solish yoki muvaffaqiyatsizliklar ta’sirida yuzaga kelgan bo‘lsa, bugungi tarqatish kuchli makro sharoit va ortib borayotgan institutsional qiziqish fonida kechmoqda.
Zanjir ichidagi ma’lumotlar ham ayni tendensiyani ko‘rsatadi. Yillar davomida harakatsiz qolgan hamyonlar 2025-yil o‘rtalaridan tokenlarni ko‘chira boshladi. Masalan, 2025-yil oktyabrida uch yil ishlatilmagan bir hamyon $694 millionlik Bitkoinni jo‘natdi — bu yil davomida kengroq faollashuv borligini yaqqol ko‘rsatdi.
«Bitquery» blokcheyn tahlil kompaniyasi ham 2024–2025-yillarda o‘n yildan ortiq vaqt “uxlab yotgan” ko‘plab hamyonlar qayta faollashganini kuzatdi.
Eng muhimi, bu tarqatish shoshma-shosharlik emas, sabr bilan amalga oshirilmoqda. Sotuvchilar narxga ta’sirni kamaytirish uchun likvidlik yuqori bo‘lgan davrlarni va institutsional hamkorlarni tanlaydi. Kriptosohada vaqt — bu nafaqat pul, balki ishonch. Faoliyat nafaqat yangiliklar, balki mas’uliyat bilan belgilanadi.
«Galaxy Digital» kripto-moliya kompaniyasi bitimi bunga yaqqol misol: merosni rejalashtirish jarayonida ilk investor uchun 80 mingta Bitkoin ko‘chirildi va bozor beqarorlashtirilmadi.
Tarixan, an’anaviy moliyada shunday konsolidatsiya bosqichlari 6 oydan 18 oygacha davom etadi. «Amazon» texnologiya kompaniyasi va «Google» texnologiya kompaniyasi ham IPOdan keyin shunga o‘xshash davrlarni boshdan kechirgan: asoschilar va venchur sarmoyadorlar uzoq muddatli institutlarga “joy bo‘shatgan”.
2025-yil boshidan beri davom etayotgan Bitkoin konsolidatsiyasi ham chakana kashshoflardan kasbiy aktiv boshqaruvchilarga tomonga o‘xshash almashuvni bildiradi.
Institutsional investorlar kirib kelishi jadallashmoqda, dastlabki egalar esa bozordan chiqmoqda
Ilk egalardan institutlarga o‘tish, asosan, ETF infratuzilmasi kengayishiga tayanadi. 2024-yil boshida bevosita aktivga egalik qiluvchi spot Bitkoin ETFlari ishga tushirilgach, institutsional kirimlar keskin oshdi.
«CoinShares» kripto-investitsiya va tadqiqot kompaniyasi xabariga ko‘ra, 2024-yil 4-choragida (Q4) $100 milliondan ortiq aktivlarni boshqaradigan investorlar birgalikda $27,4 milliardlik Bitkoin ETFlariga ega bo‘lgan — bu choraklik hisobda 114% o‘sish. Institutsional investorlar Bitkoin ETF aktivlarining 26,3% qismini egalladi (avvalgi chorakda — 21,1%).
«Chainalysis» tahlil kompaniyasi ma’lumotiga ko‘ra, Shimoliy Amerikada kripto qabul qilinishi 2025-yilda 49% ga oshdi. Bunga asosan institutsional talab va yangi ETF mahsulotlarining paydo bo‘lishi turtki bo‘ldi. Bu o‘sish ehtiyotkor investorlar uchun tanish bo‘lgan spot ETFlarning qulayligi bilan bevosita bog‘liq.
Shunga qaramay, bozorga kirib borish darajasi hanuz erta bosqichda. «River» kripto-kompaniyasining Bitkoin qabul qilinishi haqidagi hisobotida keltirilishicha, 2025-yil boshida 30 mingdan ortiq global xejd-fonddan atigi 225 tasi Bitkoin ETFlarini ushlab turgan, o‘rtacha ajratma esa bor-yo‘g‘i 0,2% ni tashkil etgan.
Qiziqish bilan amaldagi ajratma o‘rtasidagi bu tafovut institutlar integratsiyasi endigina boshlanayotganini ko‘rsatadi. Shunga qaramay, yo‘nalish ijobiyligicha qolmoqda. «Galaxy Digital» kripto-moliya kompaniyasi 2025-yil 2-chorak (Q2) yakunida boshqaruv ostidagi va qo‘yilgan ulushlar yig‘indisi qariyb $9 milliardga yetdi — choraklikda 27% o‘sish. Bunda kripto narxlarining ko‘tarilishi va rekord Bitkoin savdosi ham muhim rol o‘ynadi. Kompaniyaning raqamli aktivlar bo‘limi moslashtirilgan yalpi foydani $318 millionga yetkazdi, savdo hajmlari esa 140% ga oshdi — bularning barchasi «Galaxy Digital» kripto-moliya kompaniyasining 2025-yil 2-chorak moliyaviy natijalarida keltirilgan.
Kripto qarz berish ekotizimi ham kengaydi. «Galaxy Digital» kripto-moliya kompaniyasining yelka va kreditlash bo‘yicha tadqiqotiga ko‘ra, 2025-yil 2-chorakda (Q2) hajm $11,43 milliardga oshib, kripto-kollateral bilan ta’minlangan kreditlar jami $53,09 milliardga yetdi.
Choraklik 27,44% o‘sish yirik bitimlar va boylikni boshqarish strategiyalarini qo‘llab-quvvatlaydigan, institutsional darajadagi infratuzilmaga kuchli talab borligini ko‘rsatadi.
Psixologik xavf-xatarni kamaytirish va yangi Bitkoin egalarining qiyofasi
Ilk egalarning chiqib ketish mantiqi oddiy foyda olishdan kengroqdir. «Bitwise» aktivlarni boshqaruvchi kompaniyasi bosh ijrochi direktori (CEO) Xanter Horsli ta’kidlashicha, ilk Bitkoin investorlarining kayfiyati ijobiyligicha, ammo hayotni o‘zgartirgan darajadagi foydadan so‘ng ular psixologik xatarlarni boshqarishga ustuvorlik bermoqda.
U «X» ijtimoiy tarmog’i (Twitter)da ko‘plab mijozlar boyligini asrashni istashini, biroq uzoq muddatga ma’lum darajada Bitkoinga ta’sirchanlikni (ekspozitsiyani) saqlab qolishni maqsad qilayotganini tushuntirdi.
Strategiyalar oddiy: saqlash xavfsizligi bo‘yicha ko‘proq xotirjamlik uchun spot Bitkoinni ETFga almashtirish; yoki sotmasdan turib xususiy banklardan qarz olish.
Boshqalar daromad olish uchun kol-optsionlar (sotib olish huquqini beruvchi) yozadi va qisman sotish uchun narx maqsadlarini belgilaydi. Bu yondashuvlar birovlarni qo‘rqitish emas, balki oqilona boylik boshqaruvi va davom etuvchi o‘sish salohiyatidan darak beradi.
«Bloomberg» axborot agentligi ETF tahlilchisi Erik Balchunas «X» ijtimoiy tarmog’ida dastlabki egalarning faqat ETF ulushlarini emas, balki haqiqiy Bitkoinni ham sotayotganini tasdiqladi. U bu erta xatarni zimmasiga olganlarni “The Big Short” investorlariga o‘xshatdi — ular imkoniyatni birinchi bo‘lib ko‘rdi va endi mehnat mevasi olinmoqda.
Yirik institutsional investorlar ulushi oshgani sari, Bitkoinning o‘zgaruvchanligi kamayishi kutilmoqda. Bunga pensiya jamg‘armalari (fuqarolarning pensiya mablag‘larini boshqaradigan tashkilotlar) va investitsiya maslahatchilari (mijozlarga sarmoya bo‘yicha maslahat beradigan mutaxassislar) orasida sarmoyaning kengroq taqsimlanishi yordam beradi.
Bu holat bozor barqarorligini mustahkamlaydi va qo‘shimcha ehtiyotkor (riski past) kapitalni jalb qiladi. Natijada, Bitkoin tez foyda izlab olinadigan aktivdan (spekulyativ aktivdan) asta-sekin jahon moliyasida asosiy pul vositasiga aylanib bormoqda. Bozor barqarorligi, investitsiyalar barqarorligi, kelajak barqarorligi. Kriptosohada vaqt — bu nafaqat pul, balki ishonch.
