Dunyo bo‘ylab kuchli va noodatiy kapital oqimi AQSH bozorlariga shiddat bilan kirib kelmoqda. Chet ellik investorlar hozir uzoq yillar ichidagi eng tez sur’atda AQSH aksiyalarini sotib olayapti. Xazina talabi strukturaviy darajada o’zgarishlar qilmoqda va mahalliy sarmoyalar yil oxiriga boraverayotgani kabi tezlashmoqda.
Bundan tashqari, AQSH iste’molchilari qarzi tarixiy eng yuqori darajaga yetdi. Kriptovalyuta va aksiyalar bozorlaridagi investorlar uchun bu oqimlarning hajmi va yo’nalishi xavfga qiziqishning o’zgarishi va global makro mavqelarni ko’rsatmoqda.
Xorijiy investorlar tomonidan xazina egaligi tarixiy qayta joylashishida rekord darajadagi aksiyalar sotib olinishi kuzatilmoqda
«Yardeni Research» nomli tadqiqot tashkiloti ma’lumotlariga ko’ra, AQSHdan tashqaridagi xususiy investorlar 2025 yil sentabr oyining oxirigacha bo’lgan 12 oy davomida AQSH aksiyalariga 646,8 milliard dollar sarmoya kiritgan.
Bu eng yuqori darajani belgilaydi, 2021 yilgi cho‘qqidan 66% yuqoriroq bo‘lib, yanvardan buyon oqimlar ikki baravar oshgan.
Sotib olish faqat AQSH aksiyalari bilan cheklanmagan. Chet ellik xususiy investorlar tomonidan AQSH xazinalari yo‘nalishidagi sotib olish hajmi ham 492,7 milliard dollarga yetgan. 12 oylik chet eldan AQSHga xazinalar xaridlari to‘rt yil davomida 400 milliard dollardan yuqori bo’lib kelmoqda, bu esa dollar bilan ifodalangan xavfsizlikka bo’lgan global talabning doimiyligini aks ettiradi.
«Hamma AQSH aktivlarini xohlamoqda», deydi «Kobeissi Letter» nomli tahlil uyushmasi sharhida.
Chet el davlatlarining xazinalar bo‘yicha ulushi oxirgi o‘n yilliklardagi kabi o‘zgarishlarga duch kelmoqda:
- Xitoyning chet el xazinalaridagi ulushi 23 yil ichidagi eng past darajaga, ya’ni 7,6% ga tushdi va o‘tgan 14 yil ichida 20% ga kamaydi.
- Buyuk Britaniyaning ulushi to’rt baravar oshib, 9,4% ga yetib, barcha vaqtlarning eng yuqori darajasiga yaqinlashdi.
- Yaponiya hali ham eng katta chet elda xazinalar saqlovchi bo’lib qolmoqda, lekin uning ulushi 21 yil davomida 26 punktga kamayib, 12,9% ni tashkil etgan.
Bu o’zgarishlar suveren va xususiy kapitalning uzoq muddatli qayta joylashishini ko’rsatadi, bu esa foiz stavkalari, likvidlik va bozor o’zgaruvchanligiga bevosita ta’sir ko’rsatishi mumkin.
Mahalliy investorlar ham riskka kirishga tayyor, lekin rekord darajadagi iste’molchi qarzi murakkablik qo’shmoqda
«JP Morgan» tashkilotining ma’lumotlariga ko‘ra, AQSH investorlarining 2024 yilning noyabridan beri aksiya fondlariga 900 milliard dollar kiritgan, va bu summaning yarmi, ya’ni 450 milliard dollar faqat so‘nggi besh oy ichida amalga oshirilgan.
Qo‘shimcha ravishda, qattiq daromad fondlari yana 400 milliard dollar jalb qildi, barcha boshqa aktiv sinflari esa umumiy hisobda faqat 100 milliard dollar yig‘a oldi.
AQSH aksiyalarga kirishlar barcha boshqa aktiv sinflariga kirishlardan ko’proq, bu AQSHning xavfli aktivlariga qiziqishni yanada kuchaytiradi.
Institutlar va chet el investorlari o‘zlarining ishtiroklarini oshirayotgan bo‘lsa-da, AQSH uy xo‘jaliklari moliyaviy bosim ostida. 2025 yil uchinchi choragida AQSH kredit karta qarzi 1.233 trillion dollarni tashkil etib, barcha vaqtlarning eng yuqori nuqtasiga chiqdi.
Bu bozorga bo’lgan ishonch va iste’molchilarning moliyaviy bosimini o’rtasidagi tafovut barqarorlik, daromadlarning barqarorligi, va kelajakda siyosiy o’zgarishlar qanday bo’lishiga dair savollarni ko’taradi.
Mavsumiylik va optimistik taxminlar hissiyotlarni ko’taradi
«JP Morgan» tashabbusi S&P 500 indeksining kelasi yilda 8000 ga yetishini kutmoqda, bu qudratli mavsumiy omillar bilan mustahkamlanmoqda. Ushbu prognoz shunchaki bir hafta oldin e’lon qilingan bankning «hamma narsa rallysi» prognozini tasdiqlaydi.
Dekabr an’anaviy ravishda AQSH aksiyalarining eng kuchli oyi bo’lib kelgan, shu bilan S&P 500 indeksining 1928 yildan beri 73% ko’tarilgani va o‘rtacha 1.28% foyda bergan oylaridan biri bo‘lib turibdi.
Kripto va aksiyalardagi bozorlar uchun AQSHga kapital oqimlarining ko’payishi Amerikadagi aktivlarga ishonchning oshishini yoki chet elda boshqa jozibador tashabbuslar yo’qligini ko’rsatmoqda.
Investorlar 2026 yilda bu oqimlarning tezlashishini, global xazinalar qayta taqsimlanganda xazina talabining qanday o’zgarishini va rekord darajadagi iste’molchilar qarzi makroiqtisodiy harakatlar uchun tormoz bo‘lishini kuzatadilar.
Likvidlikning ildamlanishi va mavsumiy ta’sirning kuchayishi bilan an’anaviy bozorlar hamda raqamli aktivlar muhim fazaga kirishi mumkin.
