«Coinbase» va «OKX» global birjalari Avstraliyaning 2,8 trillion dollarlik nafaqaga jamg’armalarini to’g’ridan-to’g’ri raqamli aktivlarga investitsiya qilish imkonini beruvchi maxsus mahsulotlarni taqdim etmoqda.
Bu harakat chet eldagi siyosat o’zgarishlari bilan bir vaqtda amalga oshirilmoqda, jumladan, Prezident Donald Trampning AQSh 401(k) rejalari uchun kriptovalyutalarni ruxsat etuvchi yaqinda qabul qilingan farmoni.
Pensiya bozori yetakchisi kriptovalyutaga kirishi
Avstraliyaning majburiy o’zini o’zi boshqaruvchi superannuation jamg’armalari (SMSF) dunyodagi eng yirik nafaqaga jamg’arma tizimlaridan biridir. 2024-yil sentabr oyida ular 2,7 trillion dollarga baholangan edi, bu o’n yil avvalgi 1,2 trillion dollardan oshgan. «Deloitte» global konsalting kompaniyasi 2043-yilga kelib, ular nominal qiymatda 11,2 trillion dollarga yetishini, bugungi kunda esa taxminan 7 trillion dollarga teng bo’lishini prognoz qilmoqda, bu esa hozirgi 2,8 trillion dollardan deyarli ikki barobar ko’pdir.
Super jamg’armalar allaqachon to’lov yo’llari, portlar va global infratuzilmaga investitsiya qilmoqda, lekin likvidlik muammolari va bozor xavflari menejerlarni diversifikatsiyaga undaydi. Kripto, ilgari chetga surilgan, endi potentsial muqobil aktiv sifatida ko’rilmoqda.
«IFM Investors» investitsiya kompaniyasi raisi Ketrin Bowtell dushanba kuni «Bloomberg» hisobotida bu miqyosni ta’kidladi. U shunday dedi: «Har hafta taxminan 3,2 milliard dollar super tizimga kirib keladi, bu esa doimiy investitsiya imkoniyatlarini talab qiladi.»
Coinbase va OKX kriptovalyutaga tayyor SMSF-larga pul tikmoqda
SMSFlar, ya’ni shaxslar o’z nafaqaga jamg’armalarini boshqarish imkoniyatiga ega bo’lgan tizimlar, kripto uchun dastlabki sinov maydoniga aylangan. Avstraliya Soliq Idorasi ma’lumotlariga ko’ra, ular umumiy pensiya aktivlarining taxminan 25 foizini tashkil etadi va allaqachon 1,1 milliard dollarlik raqamli aktivlarga ega, bu 2021-yildan beri yetti barobar oshgan.
«Coinbase» SMSF uchun maxsus xizmat tayyorlamoqda, uning kutish ro’yxatida 500 dan ortiq investorlar bor. «Coinbase»ning Osiyo-Tinch okeani mintaqasi bo’yicha bosh direktori Jon O’Loghlen aytishicha, ariza beruvchilarning 80 foizi yangi SMSFlar ochishni rejalashtirmoqda, 77 foizi esa raqamli aktivlarga 67,000 dollargacha ajratishni kutmoqda.
«OKX» 2025-yil iyun oyida SMSF mahsulotini ishga tushirdi va talab kutilganidan oshib ketdi. Avstraliya bosh direktori Keyt Kuper kompaniya investorlarni buxgalterlar va yuridik maslahatchilar bilan bog’lash orqali SMSF yaratishni soddalashtirish uchun o’z taklifini moslashtirganini aytdi. SMSF Assotsiatsiyasidan Fabian Bussoletti shunday dedi: «Pensiya tizimida kripto qabul qilish hali dastlabki bosqichda. Ehtimol, katta jamg’armalar vaqt o’tishi bilan yetib olishadi.»
Tahlilchilar aytishicha, agar asosiy superannuation jamg’armalari SMSFlarni kuzatsa, Avstraliya institutsional kripto qabul qilish uchun global darvoza bo’lishi mumkin.
Nazorat organlari tomonidan tekshiruvlar kuchaymoqda
Investorlar qiziqishiga qaramay, Avstraliya regulyatorlari bir necha bor ogohlantirgan. «Bu juda o’zgaruvchan mahsulotlar va ortiqcha sarmoya katta yo’qotishlarga olib kelishi mumkin», dedi Avstraliya Qimmatli Qog’ozlar va Investitsiyalar Komissiyasi (ASIC) avstraliyaliklarni kriptoga super jamg’armalarni kiritishdan oldin professional maslahat olishga chaqirgan bayonotida.
Hokimiyatlar ham nazoratni kuchaytirdi. Iyul oyida Avstraliya Tranzaksiya Hisobotlari va Tahlil Markazi (AUSTRAC) «Binance»ning mahalliy bo’limiga pul yuvish va terrorizmni moliyalashtirish xavotirlari tufayli tashqi auditor tayinlashni buyurdi. Agentlik muvofiqlikni buzgan platformalarga qarshi milliy kampaniya boshladi va 427 faol bo’lmagan birjalarga ro’yxatdan chiqarilish xavfi borligini ogohlantirdi.
ASIC 10,000 dan ortiq firibgarlik veb-saytlarini, jumladan, 7,200 soxta investitsiya platformalarini o’chirib tashladi, sudlar esa «cho’chqa so’yish» firibgarligi bilan bog’liq 95 kompaniyaning tugatilishini tasdiqladi. Melburnda joylashgan «Cointree» birjasi shubhali masalalar bo’yicha hisobotlarni kechiktirgani uchun 75,120 dollar jarimaga tortildi.
Avstraliya Soliq Idorasi ham pensiya tizimining maqsadini ta’kidladi. «Superannuationning maqsadi – jamg’armalarni saqlab qolish va munosib nafaqaga chiqish uchun daromad taqdim etishdir», dedi agentlik.
