«The Depository Trust & Clearing Corporation» (DTCC, U.S.A. moliya infratuzilmasi kompaniyasi) AQSH Qimmatli qog’ozlar va birjalar komissiyasi (SEC, moliya bozori tartibga soluvchisi tashkiloti)dan ruxsat olib, tartibga solingan tokenlashtirish xizmatini sinovdan o‘tkazishga imkoniyat oldi.
Bu qadamma-qadam harakat an’anaviy moliya tizimi («TradFi») va markazlashmagan moliya («DeFi») o‘rtasidagi tafovutni kamaytirishga xizmat qiladi. Bundan tashqari, ushbu tashabbus kriptovalyuta bozori tarkibidagi bir nechta aktivlar uchun ham foyda keltirishi mumkin.
DTCC aktivlarni tokenlashtirish uchun AQSh qimmatli qog’ozlar komissiyasi (SEC)dan ruxsat oldi
So‘nggi ma’lumotlarga ko‘ra, «DTCC» kompaniyasining sho‘ba korxonasi — «The Depository Trust Company» (DTC, yirik depozitariy tashkiloti) SECdan «No-Action Letter» (ko‘mak va ruxsat xati) oldi. Bu bilan kompaniya DTC himoyasida saqlanadigan haqiqiy aktivlarni amaldagi federal qimmatli qog‘ozlar qonunchiligi asosida tokenlar ko‘rinishida chiqarish huquqini qo‘lga kiritdi. Kutilayotgan xizmat 2026-yilning ikkinchi yarmida bosqichma-bosqich ishga tushirila boshlaydi.
«No-Action Letter» (ruxsat xati) DTCga tokenlashtirish xizmatini dastlab uch yil davomida ko‘rsatishga imkon beradi. Bu davrda DTC blokcheyn texnologiyasi orqali ayrim an’anaviy qimmatli qog‘ozlarning raqamli tokenlarini chiqaradi. Ushbu raqamli tokenlar ham, oddiy qimmatli qog’ozlar kabi, mulk huquqi, investorni himoya qilish va huquqiy ta’minotga ega bo‘ladi.
«DTCC» kompaniyasiga ko‘ra, ushbu ruxsat doirasi faqat yuqori darajada likvid bo‘lgan cheklangan aktivlarga taalluqli. Bular qatoriga «Russell 1000» indeksi («Russell 1000» indeksi, moliyaviy indeks tashkiloti)ga kiruvchi aksiyalar, yirik bozor ko‘rsatkichlari asosidagi birjalarda savdo qiluvchi fondlar va AQSH G‘aznachiligi (davlat moliyaviy tashkiloti)ning qisqa va uzoq muddatli majburiyatlari — obligatsiyalari, veksellari va xonaqog‘ozlari kiradi.
«AQSH qimmatli qog‘ozlari bozorini tokenlashtirish natijasida likvidlik faolligi, yangi savdo usullari, 24 soat davomida foydalanish imkoniyati va boshqariladigan raqamli aktivlar kabi inqilobiy foydalar vujudga kelishi mumkin. Ammo bular hämmäsi bozor infratuzilmasi mustahkam negiz yaratmaguncha, to‘liq hayotga tatbiq etilmaydi»,— dedi Frank La Salla, «DTCC» prezidenti va bosh ijrochi direktori (manba: www.dtcc.com).
DTCC’ning tokenizatsiya xizmati natijasida qaysi altkoinlar foyda ko‘rishi mumkin?
«DTCC» tashkiloti «tanlangan blokcheynlar asosida cheklangan ishlab chiqarish muhitida tokenlashtirish xizmatlarini» ko‘rsatishga ruxsat borligini ta’kidladi. Muhimi, hozircha bu xizmat uchun maxsus blokcheyn tarmog’i belgilanmagan.
Biroq, ushbu loyiha raqamli aktiv sohasida qaysi blokcheyn ekotizimlari «DTCC» tokenlashtirish qo‘shilishidan eng koʻp foyda koʻrishi mumkinligi bo‘yicha bahslarga sabab bo‘ldi. Quyida bu voqeadan manfaatdor boʻlishi ehtimol bo‘lgan uchta altkoin haqida ma’lumotlar keltiriladi:
1. Efirium (ETH)
Efirium (Ethereum) — eng asosiy nomzodlardan biri sifatida ko‘rilmoqda. «VanEck» sarmoya kompaniyasi raqamli aktivlar tadqiqot bo‘limi rahbari, Metyu Sigelga ko‘ra, «DTCC» tokenlashtirish servisida Efirium blokcheyni «99% ehtimol» bilan tanlanadi (manba).
Blokcheynda e’lon qilingan raqamli ma’lumotlar ham shu fikrni dalillaydi. 12-dekabr holatiga ko‘ra, dunyo bo‘yicha umumiy tokenlashtirilgan haqiqiy aktivlar qiymati 18,48 milliard AQSH dollariga yetgan. Bu mablag‘ning taxminan 66 foizi aynan Efirium tarmog‘i ulushiga to‘g‘ri keladi.
RWA.xyz axborot platformasi (moliyaviy tahlil servisi) ma’lumotlariga ko‘ra, hozirda Efirium blokcheynida 12,2 milliard dollarga teng tokenlashtirilgan «RWAs» (haqiqiy aktivlar) mavjud. Bu Efiriumni ushbu sohada yetakchi ochiq blokcheynga aylantiradi.
Efirium blokcheynining tokenlashtirilgan aktivlarni chiqarish bo‘yicha tajribasi, keng taraqqiy etgan dasturchilar jamoasi va yuqori xavfsizligi u pozitsiyasini yanada mustahkamlaydi. «DTCC» kompaniyasi ilgari ham ba’zi loyihalarda Efiriumdan foydalangan.
Bu esa Efirium tarmog‘iga tokenlashtirilgan qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha komissiya to‘lovlari va likvidlik oqimini jalb qilish, ilgari surishda qulaylik beradi hamda uni dunyo moliyasining asosiy blokcheyn qatlamiga aylanish jarayonini tezlashtiradi.
2. Chainlink (LINK)
Keyingi asosiy nomzod — bu Chainlink (Chainlink, blokcheyn orakllari platformasi). Chainlink ko‘p hollarda onlayn va oflayn tizimlarni bog‘lovchi qatlam sifatida e’tirof etiladi. Bu rol markazlashtirilgan tartibda tokenlashtirish, ma’lumotlar aniqligi va o‘zaro blokcheyn uyg‘unligi ustuvor bo‘lgan «DTCC» ning asosiy vazifalariga juda mos tushadi. Uning orakl infratuzilmasi, blokcheynlararo ishlash imkoniyati va zaxiralarni tasdiqlash yechimlari ayniqsa yirik korporatsiyalar uchun muhim ahamiyatga ega.
Ushbu ikki tashkilot — «DTCC» va Chainlink — hamkorlik borasida tajribaga ega. 2023-yilda ular birgalikda «SWIFT» (yirik xalqaro to‘lov tarmog‘i tashkiloti) blokcheynlararo moslik loyihasining ustida ishlaganlar (manba: www.dtcc.com).
2025-yil sentabr oyida «Chainlink» kompaniyasi «DTCC» moliyaviy tashkiloti va 24 ta yirik moliya muassasalari bilan hamkorlik qilganini e’lon qildi. Hamkorlikdan maqsad – korporativ faoliyat jarayonidagi kamchiliklarni bartaraf etish. Shu vaqtgacha to‘plangan tajriba va hamkorlik tarixi «Chainlink» kompaniyasining argumentlarini kuchaytirdi hamda jamiyatda optimizmni oshirdi. Batafsil ma’lumotni «X» ijtimoiy tarmog‘idagi rasmiy sahifasidan topishingiz mumkin.
3. Ondo Finance (ONDO)
Oxirgi misol esa – «Ondo Finance» moliyaviy tashkilotidir. Umumiy qiymati bo‘yicha tokenlashtirilgan aksiyalar sohasida «Ondo Finance» yetakchi hisoblanadi. U $361,2 million mablag’ni boshqaradi. Bu raqam tokenlashtirilgan ochiq aksiyalar bozori umumiy hajmining 51,64 foizini tashkil etadi (umumiy hajm $699,51 million).
«Ondo Finance» tashkilotining so‘nggi ikki yil davomida AQSH Qimmatli qog‘ozlar va birjalar komissiyasi (SEC) tomonidan o‘tkazilgan tekshiruvdan muvaffaqiyatli o‘tishi, uning AQSH bozorida tokenlashtirishni kengaytirishiga zamin yaratdi. So‘nggi 30 kun ichida «Ondo Finance»ning bozor ulushi 12,67% ga oshdi. Bu esa, kompaniyaning institutsional investitsiyalar oqimini boshqarishga qulay imkoniyatga ega ekanini ko‘rsatadi.
Shu tariqa, «DTCC» moliyaviy tashkilotining tashabbusi rivojlanar ekan, ushbu uch tarmoq uchun potensial qo‘shilish foydali bo‘lishi mumkin. Bu hamkorlik tarmoqlar ishonchliligini mustahkamlaydi, likvidlikni chuqurlashtiradi va haqiqiy hayotda qo‘llash imkoniyatlarini yanada kengaytiradi.
Bozor nuqtai nazaridan qaralganda, tokenlashtirilgan qimmatli qog‘ozlarni institutsional darajada doimiy qabul qilinishining uzoq muddatli ta’siri ham bo‘lishi mumkin. Tarmoq ichidagi faoliyatning ortishi, tranzaksiyalar hajmining o‘sishi va rasmiy moliyaviy infrastrukturaga chuqurroq integratsiya qilish natijasida Efirium, LINK va ONDO tokenlariga vaqt o‘tishi bilan barqaror talab paydo bo‘lishi ehtimoli bor.
