2025 yilning 1 dekabrida, «Federal zaxiralar tizimi» (Markaziy bank) rasmiy ravishda “Qarantin choralarini oshirish”ni (Qo‘shimcha pul bosimini kamaytirish siyosati) to‘xtatadi. U o’z balansini 6.57 trillion dollar darajasida muzlatadi, tizimdan 2.39 trillion dollarni olib tashlagan.
Tahlilchilar 2019 yil bilan o‘xshashliklarni keltirmoqda, chunki o‘sha vaqtda oxirgi Qo‘shimcha pul bosimini kamaytirish to‘xtatildi va bu altkoinlarning asosiy quyi nuqtalariga teng kelib, Bitkoinning o‘sishiga sabab bo‘ldi. Likvidlik qaytishi va foiz stavkalari allaqachon 3.75–4.00% oralig‘iga tushib ketishi natijasida, kriptovalyuta bozorlari yana bir o‘sish bosqichiga qarshi tayyorgarlik ko‘rmoqda.
Fed ertaga QTni yakunlaydi — kriptoyuot paxtani 2019 yil uslubidagi likvidlik o’sishi
«Federal zaxiralar tizimi»ning balansini kamaytirishni to’xtatishi bank zaxiralarining qisqarishi fonida sodir bo’lmoqda, ular hozirda taxminan 3 trillion dollarni tashkil etadi, bu esa AQShning yalpi ichki mahsulotining taxminan 10 foizini tashkil qiladi. Avvalgi 2.5 trillion dollarni o‘z ichiga olgan Kechqurun qayta sotib olish inshooti sifatida likvidlik yostig‘i nolga tushib ketdi.
2025 yilning oktyabrida, Qonuniy kechqurun moliyaviy stavkka 4.25% darajaga ko’tarildi, bu esa «Federal zaxiralar tizimi»ning belgilangan maqsadidan oshib ketdi. Kunduzgi qayta sotib olish inshootida $18.5 milliard operatsiya qayd etildi, bu likvidlikka ko’proq talab borligini ko’rsatadi.
FOMCning 29 oktyabrdagi yig‘ilish eslatmalarida siyosat yetkazuvini yaxshilashga mo‘ljallangan operatsion o‘zgartirishlar batafsil keltirilgan.
29 oktyabrda chiqarilgan «Federal zaxiralar tizimi» bayonotidan iqtibos olingan xulosa: “Qo‘mita 1 dekabr kuni o‘zining umumiy qimmatli qog‘ozlar portfelini kamaytirishni yakunlashga qaror qildi” o’qildi.
Bu shuni anglatadiki, 1 dekabr kuni boshlanadigan “Qarantin choralarini oshirish” rasmiy ravishda tugaydi va «Federal zaxiralar tizimi» o‘z qimmatli qog‘ozlar muddatini qayta investitsiya qilmasdan sotishni to‘xtatadi. Shu kundan boshlab balans boshqa kamaymaydi.
Qo‘mita ish bilan bandlikning pastga tushish xavfining oshib ketishini, ba’zi inflatsiyaning «biroz ko’tarilganligini» ta’kidladi, garchi ishsizlik darajasi past bo‘lsa ham.
Tahlilchilar bu uzoq muddatli o‘zgarishni alohida ta’kidlashadi: Yangi doimiy muassasaga aylangan Kunduzgi qayta sotib olish inshooti, endi «Federal zaxiralar tizimi»ni Xazina savdo operatsiyalariga qo‘shib qo‘yadi.
Tadqiqotchi Shonoka Anslem buni «Kunduzgi qayta sotib olish davri» deb ta’riflaydi, bu global moliyaviy tuzum uchun uzoq muddatli oqibatlarga ega bo‘lgan tuzilma o’zgarishi hisoblanadi.
Tarixiy o’xshashliklar va kriptovalyuta bozori oqibatlari
Kripto tahlilchilari 2019 yilning avgusti bilan bevosita taqqoslashmoqda, o‘sha vaqtda «Federal zaxiralar tizimi» Qo‘shimcha pul bosimini kamaytirishni tugatgan, va altkoinlar pasaygan edi.
Ilgari sodir bo’lgan voqealar kelajakni kafolatlamaydi, ammo asosiy indikatorlar ehtiyotkor optimizmni qo’llab-quvvatlaydi:
- Bitkoinning bozordagi ulushi 60% dan pastroq darajada,
- Dunyo bo‘ylab M2 pul miqdori o‘sishda davom etmoqda va tarixan Bitkoinni 10-12 hafta bilan yetaklagan.
Qo‘shimcha pul bosimini kamaytirish tugashi har oyda likvidlikga 95 milliard dollargacha qo‘shishi mumkin. Bu Bitkoin, Efirium, Solana va BNB kabi yirik kriptovalyutalarni qo‘llab-quvvatlaydi.
«Oltinning yaqinda erishilgan tarixiy maksimum qiymatlari» yana bir bog‘liqlikni ta’minlaydi, chunki Bitkoin oltin narxi o‘zgarishidan taxminan 12 hafta keyin reaktsiya qiladi.
Biroq, «Federal zaxiralar tizimi»ning 10 dekabrdagi FOMC yig‘ilishi betakror sharoitlarda sodir bo‘lishi kutilmoqda:
- 43 kunlik hukumatni yumlatilishi yetakchilik natijasida ikki oylik iste’mol narxlar indeksi ma’lumotlari yo’qolgan, bu esa siyosatchilarni yangi inflatsiya raqamlari bilan ta’minlaydi.
- CPI hozirda 3% darajada turibdi, «Federal zaxiralar tizimi»ning 2% maqsadidan yuqori.
- Xazina vaziri Skott Bessent oktyabrda 25-ballga pasayishdan keyin “Federal zaxiralar tizimi” qo‘shimcha foiz stavkalarini kesib olishini tasdiqladi.
Amerika Qo‘shma Shtatlarining davlat qarzi 36 trillion dollardan oshib ketdi, yillik foiz xarajatlari esa 1 trillion dollardan yuqori. Kunduzgi qayta sotib olish inshooti xazina garovlarini tez monetizatsiya qilish imkonini beradi, bu esa uzoq muddatli bozor ta’siriga ega tuzilma o‘zgarishini ko‘rsatadi.
Ba’zi kripto tahlilchilari Qo‘shimcha pul bosimini kamaytirish tugaganidan keyin darhol ritorika ko’tarilishini kutishmoqda, boshqalar esa 2-3 oy ichida kichik altkoin mavsumi va 2027–2028 yillarda katta bozor tsiklini ko’rishni kutishmoqda.
1 dekabr muhim burilish nuqtasini bildiradi, chunki «Federal zaxiralar tizimi»ning likvidlikka o‘tish harakati xavf omillarini kamaytirishi mumkin. Bu birja bozorida kichik bir ko’tarilishga yoki ko’proq kengaygan Supertsiklning erta bosqichlariga yo’l ochishi mumkin.
QT (sifatli mablag’larni qisqartirish) 1-dekabrda tugasa-da, “Federal Reserve” (markaziy bank) federal mablag’lar stavkalaridagi kelajakdagi o’zgarishlar yangi kelgan ma’lumotlar va iqtisodiy xavf-xatarlarga qarab amalga oshirilishini ta’kidladi.
Bu, “Federal Reserve” (markaziy bank) pul siyosatini egiluvchan ushlab turayotganini, zarurat bo’lsa, stavkalarni yoki boshqa choralarni o’zgartirishga tayyor ekanini bildiradi.
Investorlar kelgusi haftalarda foiz stavkalari bo’yicha yo’l-yo’riqlar, G’aznachilik likvidlik operatsiyalari va M2 pul taklifi tendensiyalarini kuzatib borishlari kerak.
