«GENIUS Act» qonuni muhim qoidani o’z ichiga oladi. Bu qoidaga ko’ra, barqaror tokenlar chiqaruvchilari to’g’ridan-to’g’ri foydalanuvchilarga foiz to’lashlari taqiqlanadi. Bu qoidaning maqsadi banklarni depozitlar yo’qotishidan himoya qilish bo’lgan. Ammo, bu qoidalar kutilmagan daromadli huquqiy bo’shliqni yaratdi.
Bu qoida kriptovalyuta birjalari va moliyaviy texnologiya kompaniyalari uchun biznes imkoniyatini ochib berdi. Ular endi bu daromadni qo’lga kiritib, uni innovatsiya uchun kuchli dvigatelga aylantirishlari mumkin.
Stabil tanga daromad taqiqini chetlab o’tish
«GENIUS Act» qonuni doirasida katta munozaralarga sabab bo’lgan asosiy xususiyat, barqaror tokenlar chiqaruvchilarining to’g’ridan-to’g’ri foiz yoki daromad to’lashini taqiqlashidir. Bu orqali qonun barqaror tokenlarni oddiy to’lov vositasi sifatida mustahkamlaydi. Ularni bank omonatlari bilan raqobatlashadigan investitsiya yoki qiymat saqlash vositasi sifatida emas, balki oddiy to’lov vositasi sifatida ko’radi.
Bu qoida bank lobbilari bilan kelishuv sifatida ko’rildi va «GENIUS Act» qonunining qabul qilinishini ta’minlash uchun qilingan. Ammo, barqaror tokenlar tarqatuvchilari qonunning nozik joylaridan foydalangan holda muvaffaqiyatga erishmoqda.
Qonun chiqaruvchining daromad to’lashini taqiqlaydi, lekin uchinchi tomon, masalan, kriptovalyuta birjasi, buni amalga oshirishini taqiqlamaydi. Bu bo’shliq foydali yo’lni ochib beradi.
Chiqiruvchi, masalan, AQSh G’aznachilik obligatsiyalari kabi zaxira aktivlardan foiz oladi va bu daromadni tarqatuvchiga o’tkazadi. Tarqatuvchi esa bu daromadni foydalanuvchilarga yuqori foizli mukofotlar taklif qilish uchun ishlatadi.
«Coinbase» bu hodisaning muhim misolidir. U «Circle» va «Tether» kabi chiqaruvchilardan xizmatlar va mijozlarni jalb qilish uchun daromadning bir qismini oladi. Keyin, o’z platformasida USDC yoki USDT saqlovchi foydalanuvchilarga yillik 4.1% yuqori foiz taklif qiladi.
Bu yondashuv an’anaviy banklarga nisbatan raqobat ustunligini yaratadi. Ular uchun yanada jozibador foiz va foydalanuvchi tajribasini taqdim etadi. Bank sektori bu muammoga qarshi ochiq norozilik bildirdi.
Banklar omonatlarning katta miqdorda chiqib ketishi haqida ogohlantirmoqda
Avgust oyida «Banking Policy Institute» (Bank siyosati instituti) Kongressga murojaat qildi. Hozirda kripto bozor tuzilmasi qonun loyihasini muhokama qilayotgan Kongressdan barqaror tokenlar bo’yicha qoidalarni kuchaytirishni so’radi.
«Barqaror tokenlar chiqaruvchilari yoki biznes hamkorlari uchun tarqatish kanali sifatida ishlaydigan birjalarga nisbatan aniq taqiq bo’lmasa, «GENIUS Act» qonunidagi talablar osonlik bilan chetlab o’tilishi va barqaror tokenlar egalari uchun bilvosita foiz to’lashga ruxsat berilishi mumkin», deb yozilgan xatda.
Bank depozitlari eng ko’p zarar ko’radi. Aprel oyida G’aznachilik departamenti hisobotida barqaror tokenlar 6.6 trillion dollargacha depozit chiqishiga olib kelishi mumkinligi taxmin qilingan edi. Uchinchi tomon tarqatuvchilari barqaror tokenlar bo’yicha foiz to’lashi mumkin bo’lganligi sababli, depozit chiqishi ehtimoli yanada yuqori.
Banklar kredit berish uchun asosiy moliyalashtirish manbai sifatida depozitlarga tayanadi. Depozitlarning kamayishi bank sektorining kredit berish imkoniyatlarini cheklaydi.
Biroq, banklar o’tmishda ham shunga o’xshash tahdidlarga duch kelgan.
2011 yilgi Durbin tuzatmasidan olingan saboqlar
FinTech mutaxassisi Saymon Teylor «X» ijtimoiy tarmog’ida yozganidek, «GENIUS Act» qonunidagi bo’shliq banklar uchun 2011 yilgi «Durbin o’zgartirish» ta’siriga o’xshaydi.
Kongress bu qonunni qabul qildi. Bu orqali savdogarlar mijozlar debet kartasidan foydalanganda banklarga to’laydigan to’lovlarni kamaytirish maqsad qilingan edi. O’zgartirish qabul qilinishidan oldin, bu to’lovlar tartibga solinmagan va yuqori edi. Banklar uchun bu bepul hisoblar va mukofot dasturlarini moliyalashtiradigan muhim va barqaror daromad manbai edi.
O’zgarishdan so’ng, 10 milliard dollardan ortiq aktivlarga ega banklar uchun to’lovlar juda past darajada belgilandi. Ammo, bo’shliq shundaki, 10 milliard dollardan kam aktivlarga ega banklar bu to’lov cheklovidan chiqarib tashlandi.
Bu kichik, «Durbin-Exempt» banklar hali ham eski tartibga solinmagan to’lovni olishi mumkin edi.
Fintech startaplari, past yoki bepul iste’molchi mahsulotlarini yaratishga intilib, bu imkoniyatni tezda anglab yetishdi. «Chime» va «Cash App» kabi kompaniyalar tezda bu kichik banklar bilan hamkorlik qilishni boshladilar. Ular o’zlarining debet kartalarini chiqarish imkoniyatiga ega bo’lishdi.
Hamkor bank yuqori daromadli to’lovlarni oladi va uni FinTech kompaniyasi bilan bo’lishadi. Bu katta daromad oqimi FinTech kompaniyalariga bepul hisoblarni taklif qilish imkonini berdi. Ular ko’p daromadni umumiy to’lovlardan olishdi.
«An’anaviy banklar raqobat qila olmadi. Ular Durbin tomonidan tartibga solingan edi va har bir tranzaktsiyadan yarim to’lov olishardi. Shu bilan birga, neobanklar jamoa banklari bilan hamkorlik qilib, milliard dollarlik bizneslarni qurishdi. O’yin kitobi: tarqatuvchi qiymatni qo’lga kiritadi, uni mijozlar bilan bo’lishadi», deb yozdi Teylor «X» ijtimoiy tarmog’ida.
Endi barqaror tokenlar bilan shunga o’xshash holat yuzaga kelmoqda.
Banklar qarshilik ko’rsatadimi yoki moslashadimi?
«GENIUS Act» qonunidagi bo’shliq barqaror tokenlar tarqatuvchilari uchun kuchli yangi biznes modelini yaratadi. Bu yangi raqobatchilar uchun ichki moliyalashtirish manbai taqdim etadi. Natijada, an’anaviy bank tizimidan tashqarida innovatsiyalar tezlashadi.
Bu holatda, kriptovalyuta birjalari yoki fintech startaplari bank litsenziyasining xarajatlari va murakkabligidan ozod bo’ladi. Ular foydalanuvchi tajribasi va bozor o’sishiga e’tibor qaratadilar.
Barqaror tokenlar chiqaruvchilaridan keladigan daromad distribyutorlarga ko’proq jozibador mijoz mukofotlarini taklif qilish yoki mahsulotni rivojlantirish uchun mablag’ ajratish imkonini beradi. Natijada, bu eski banklar tomonidan taqdim etiladigan omonatlarga qaraganda yaxshiroq, arzonroq va tezroq mahsulotni taqdim etadi.
Ushbu banklar «BeInCrypto» axborot agentligi tomonidan taqdim etilgan bozor tuzilmasi to’g’risidagi qonun loyihasi bilan bu bo’shliqni yopishda muvaffaqiyat qozonishi mumkin bo’lsa-da, tarix shuni ko’rsatadiki, yana bir bo’shliq paydo bo’ladi va keyingi innovatsiyalar to’lqinini qo’llab-quvvatlaydi.
Ushbu yangi tuzilishga qarshi tartibga soluvchi qarshilik bilan kurashish o’rniga, uzoq muddatli aqlli strategiya sifatida o’rnatilgan banklar ushbu rivojlanayotgan infratuzilma qatlamini o’z faoliyatiga moslashtirish va integratsiya qilishlari mumkin.
