2025 yilning ikkinchi choragida AQSH dollarining jahon zaxiralaridagi ulushi 56,32% ga tushdi, lekin bu pasayishning 92% qismi valyuta kurslaridagi o’zgarishlar tufayli yuz berdi. Markaziy banklarning portfel siyosati deyarli o‘zgarishsiz qoldi. Valyuta kurslari hisobga olinganda, dollar ulushi atigi 57,67% ga ozgina kamaygentirildi, bu esa markaziy banklar dollar zaxiralarini asosan o‘zgartirmaganini anglatadi.
«Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi» (Xalqaro moliya tashkiloti) ning rasmiy valyuta zaxiralari tarkibi (COFER — Rasmiy valyuta zaxiralari tarkibi) bo‘yicha yangi hisobotida makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni kuzatayotgan kripto sarmoyadorlar uchun muhim ma’lumotlar bor. Hisobot shuni ko‘rsatdiki, markaziy banklar joriy chorakda valyutalar kursidagi keskin o‘zgarishlarga qaramasdan, dollar alokatsiyalarini (ulushlarini) deyarli o‘zgartirmagan.
Xalqaro valyuta jamg‘armasi: Markaziy banklar dollar qadrsizlanishiga qaramay, unga ko‘proq tayanishda davom etdi
«Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi» (Xalqaro moliya tashkiloti) COFER ma’lumotlari 149 davlatning valyuta zaxiralarini AQSH dollari orqali kuzatadi. 2025 yil ikkinchi choragida asosiy valyutalar kursining o‘zgarishi portfellarda katta o‘zgarishlar bo‘lgandek taassurot uyg‘otdi.
Hisobotga ko‘ra, DXY indeksi 2025 yil birinchi yarmida 10% dan ko‘proqqa pasaydi, bu 1973 yildan beri eng katta tushish hisoblanadi.
AQSH dollari ikkinchi chorakda yevroga nisbatan 7,9% ga va shveysariya frankiga nisbatan 9,6% ga qadrsizlandi. Bu o‘zgarishlar natijasida dollar zaxiralardagi ulushi 57,79% dan 56,32% ga tushgan. Biroq, bu pasayish faol portfel o‘zgarishlar natijasi emas, balki faqat valyuta kurslaridagi farqlar bilan bog‘liq.
Agar valyuta kurslari o‘zgarmas deb xisoblanadigan bo‘lsa, dollar ulushi atigi 0,12% ga, 57,67% ga tushadi. Bu shuni anglatadi: markaziy banklar ushbu chorakda dollar zaxiralariga juda oz o‘zgartirish kiritgan, bu esa dollarni global rad etish voqealari haqidagi mish-mishlarni shubha ostiga qo‘yadi.
Xuddi shunday, yevro ulushi — 21,13% ga (1,13 punktga) oshgandek ko‘rinadi. Lekin buning sababi ham valyuta kurslarining o‘zgarishidir.
Valyuta kurslari bir xil bo‘lgan holda hisoblanganda, yevro ulushi atigi 0,04 punktga kamaygan, bu esa markaziy banklar yevro zaxiralarini haqiqatan ham ozaytirganini ko‘rsatadi.
Bu Bitkoin va altkoinlar uchun nimani anglatadi
Bu tahlil Bitkoin va boshqa raqamli tokenlarga bog‘liq katta makroiqtisodiy signallarni bermaydi. Ularni AQSH dollariga qarshi ishonchli vosita sifatida targ‘ib qilinayotgan bo‘lsa-da, markaziy banklar dollar qadrsizlangan davrda ham unga ishonishda davom etgan.
Dedollizatsiya (dollar ulushini qisqartirish) tendensiyalari ko‘pincha institutlarning kripto bozoriga qiziqishini oshiradi, deb ta’kidlanadi. Lekin, COFER ma’lumotlarini valyuta kurslariga moslab ko‘rganimizda, aslida bu jarayonlarni to‘g‘ri kontekstda ko‘rmay turib, noto’g‘ri tushunchalar paydo bo’lishi mumkinligi ayon bo‘ladi.
Britaniya funt sterlingi ham 2-chorakta zaxiradagi ulushi oshgandek ko‘rindi, biroq bu ham valyuta bahosining o‘zgarishi sabab reallikda kamayish bo‘lgan. Bu natijalar sarmoyadorlarga asosiy sarlavhalardan tashqariga, likvidlikdagi haqiqiy o‘zgarishlarni tushunish uchun chuqurroq qarash zarurligini yana bir bor eslatadi.
«Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi» (Xalqaro moliya tashkiloti) tadqiqoti investorlarga noaniqlik davrida pul-kredit siyosatini yanada aniqroq baholash imkonini beradi. Haqiqiy siyosiy harakatlar bilan vaqtinchalik qiymat o‘zgarishini farqlab, kripto investorlar global makrotrendlarga yaxshiroq baho berishi mumkin: Bozor barqarorligi, investitsiyalar barqarorligi, kelajak barqarorligi.
Markaziy bank zaxira strategiyalari va kelajakdagi istiqbollari
Dollar zaxiralari 2025 yil ikkinchi choragida barqaror qoldi, bu esa markaziy banklar raqamli muqobillarga e’tibor kuchaygan bo‘lsa-da, an’anaviy valyutalarga ishonchini saqlab qolayotgani bilan izohlanadi. «Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi» (Xalqaro moliya tashkiloti) qayd etadi: valyuta kursidagi o‘zgarishlarni inobatga olish, zaxira tuzilishidagi haqiqiy o‘zgarishlarni to‘g‘ri anglash uchun juda muhim.
Markaziy banklar o‘z zaxiralarini boshqarganda, likvidlik, daromad va xavfsizlikka birlamchi ahamiyat beradi. Dollar mustahkamligini esa chuqur bozorlar, keng foydalanish imkoniyati va sinovdan o‘tgan infratuzilma belgilaydi. Bu omillar hali ham raqamli aktivlar uchun jiddiy to‘siq bo‘lib qolmoqda.
«Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi» (Xalqaro moliya tashkiloti) metodologiyasi ko‘rsatadiki, valyuta kurslaridagi farq zaxira bo‘yicha hisobotlarni chalkashtirishi mumkin. Ikkinchi chorakda asosiy valyutalardagi deyarli barcha o‘zgarishlar narxlar o‘zgarishi bilan, real portfel o‘zgarishlari emas, aynan baholash farqlari hisobiga sodir bo‘lgan. Markaziy banklar bozor beqarorligida alohida ehtiyotkorlik bilan harakat qilgan. Kriptosohada vaqt – bu nafaqat pul, balki ishonch.
Bu natijalar kriptovalyuta bozoridir shakllanishiga ta’sir etuvchi global tendensiyalarga aniqroq yondashuv beradi. Bitkoin katalizatori sifatida dedollarizatsiyaga qiziqqan investorlar valyuta kursi moslangan statistikaga e’tibor qaratishi lozim. Faoliyat nafaqat yangiliklar, balki mas’uliyat bilan belgilanadi.
