Janubiy Afrika Markaziy banki “Standard Charted” nomli bankning ogohlantirishiga qoʻshildi, ya’ni barqaror tokenlarning tez oʻsishi rivojlanayotgan bozorlar (RB) banklarini beqarorlashtirishi mumkinligi haqida tasdiqladi.
“Standard Chartered” banki yaqin uch yil ichida raqamli dollarlar RB banklaridagi omonatlarning 1 trillion dollargacha kamayishiga olib kelishi mumkinligini taxmin qildi. Chunki iste’molchilar va korporatsiyalarning mablag‘lari barqaror, dollar qiymatiga bog‘langan alternativalarga o‘tmoqda.
Standard Charteredning tashvishi: rivojlanayotgan bozorlardagi banklar xavf ostida
Yaqinda olib borilgan tadqiqotda “Standard Chartered” banki 48 mamlakatni imkoniyat-vulnerabilitet yo‘nalishida baholadi.
“BeInCrypto” xabariga ko‘ra, bankning Raqamli aktivlar tadqiqoti bo’yicha global rahbari Jeff Kendrick Misr, Pokiston, Bangladesh va Shri-Lankani omonatlarning chiqib ketishiga eng ko‘p duchor bo‘lgan mamlakatlar sifatida belgiladi.
“Barqaror tokenlar o‘sishi bilan birga biz RB banklaridan omonatlarning chiqib ketishi ehtimoli mavjudligini taxmin qilamiz”, deb aytdi ular “BeInCrypto”ga.
Hatto yuqori xavfli iqtisodiyotlarda ham, bu chiqishlar jami omonatlarning taxminan 2% ni tashkil qilishi mumkin. Bu kichik foiz sifatida ko‘rinsa ham, oldiniga zaif valyuta va moliyaviy defitsit bilan qiynalayotgan mamlakatlarni beqarorlashtirishi mumkin.
Xuddi shunday, tematik tadqiqot rahbari Madhur Jha bank funksiyalari tobora ko‘proq bank bo‘lmagan raqamli platformalarga o‘tayotganlarini ta’kidladi. Bu esa barqaror tokenlarning tezlashayotgan tuzilmaviy o‘zgarishga sabab bo‘layotganini ko‘rsatadi.
Janubiy Afrika o’sib borayotgan xavfni tasdiqlaydi
Janubiy Afrika Zaxira banki (SARB) barqaror tokenlar va boshqa kripto aktivlar tomonidan yetkazilayotgan moliyaviy xavflarni ta’kidladi.
2025-yilgi Moliyaviy Barqarorlik Sharhida, barqaror tokenlarning qabul qilinishi sezilarli darajada oshgani aytiladi. Savdo hajmlari esa 2022-yildagi 4 milliard randdan 2025-yil oktabr oyiga kelib deyarli 80 milliard rand ($4,6 milliard)gacha ko‘tarilgan.
Markaziy bank ogohlantirishicha, kriptovalyutaning to‘liq raqamli va chegaralararo xususiyati valutalar nazoratini chetlab oʻtish imkonini beradi.
SARBning makroprudensial ixtisoslashgan rahbari Herko Steyn bu masalaning dolzarbligini ta’kidladi. Uning aytishicha, keng qamrovli qoidalarsiz, hokimiyatlar tez o‘zgarayotgan bu bozorlarni yetarlicha nazorat qila olmaydi.
Qonunchilikdagi bo’shliqlar va bozorga ta’sirlari
Janubiy Afrika chegaralararo kripto tranzaksiyalarini nazorat ostiga olish uchun yangi qoidalar ishlab chiqmoqda. Shunga qaramay, “Luno”, “VALR” va “Ovex” kabi yirik platformalar 7,8 million foydalanuvchiga xizmat ko’rsatmoqda va taxminan 1,5 milliard dollarni saqlab turibdi.
Barqaror tokenlarga bo’lgan talab ortishi, an’anaviy kripto aktivlariga qaraganda pastroq o‘zgaruvchanlikka bo‘lgan bozor talabi o‘sishi bilan izohlanadi, masalan, Bitkoin yoki Efirium kabi.
“Standard Chartered” bankining ogohlantirishi va Janubiy Afrikaning tasdiqlovi rivojlanayotgan bozorlardagi bank tizimlari uchun kengroq xavfni ochib beradi.
Dubldan ortiq defitsitga ega iqtisodiyotlar, jumladan Turkiya, Hindiston, Braziliya, Janubiy Afrika va Keniya, barqaror tokenlar sababli kapital qochishiga nisbatan ayniqsa zaif vaziyatda.
Shuning uchun, rivojlanayotgan bozorlardagi siyosatchilar murakkab vaziyatda qolishmoqda. Barqaror tokenlarga talab ortib borayotgan bir paytda, mamlakatlar innovatsiya va barqarorlik o’rtasida muvozanatni saqlashlari lozim. Raqamli moliya rivojlanishini qo‘llab-quvvatlash bilan birga tizimli xavflarni oldini olish uchun me’yoriy asos yaratishlari kerak.
