Janubiy Koreya o‘zining eng faol chakana investorlarini kuzatuvni kuchaytirmoqda, xorijiy levhali ETFlar bilan savdo qilishni istaganlar uchun majburiy ta’limni joriy etdi.
Bu qaror Koreyaning yuqori xavfli AQSh mahsulotlariga boʻlgan investitsiyalarning rekord darajada oshishi va bu spekulyativ toʻlqin global bozorlarga zarar etkazayotgani haqidagi xavotirlar ortidan kelmoqda.
Janubiy Koreya tartibga soluvchilarining oylik 7 milliard dollar ko’tarilishga javoban amalga oshirgan chorasi
«Janubiy Koreya moliyaviy nazorat xizmati» (FSS) chakana investorlar chet eldagi levhcali yoki teskari ETFlarga kirish huquqini qoʻlga kiritishdan oldin bir soatlik onlayn kurs va uch soatlik imitatsion savdo imtihonini oʻtishini talab qiladi.
Ushbu siyosat 2025-yil 15-dekabrda kuchga kiradi va xorijiy bozorlar qoidalarini mahalliy standartlarga moslashtiradi.
Bu qaror AQShdagi levhcali ETFlarga katta miqdordagi mablagʻ kirib kelishidan kelib chiqadi. «Depository and ETFGI ma’lumot»lariga koʻra, koreys chakana treyderlari oktabr oyida ushbu mahsulotlarga 7 milliard dollar, yillik hisobotlar esa 30 milliard dollar sarmoya kiritgan.
«Bloomberg» tomonidan toʻplangan ma’lumotlar esa oktabr oyidagi kirimlarni xorijiy ETFlar xaridlari bo’yicha eng yuqori oylik xarid ko’rsatkichiga aylanganini ko’rsatadi.
Rasmiylar aytishicha, ko‘plab investorlar kundalik levhcali mahsulotlarning mexanizmlarini yetarli tushunmasligi sababli o‘qitish lozim. FSS treyderlar ko‘pincha 2× yoki teskari ETFlarni oddiy chiziqli ta’sirga ega bo‘lgandek qabul qilishlarini, bu esa murakkablashuv va o‘zgaruvchanlikdan kelib chiqadigan muammolarni hisobga olmasliklarini ogohlantirdi.
Nazoratga oluvchi tashkilotga ko’ra, bu omillar uzoq muddatli daromadlarning asosan asosiy aktivlardan juda farqlanishiga olib kelishi mumkin.
«Ushbu yangi siyosat individual investorlarning investitsiya qilishning eng asosiy jihatlarini tan olishiga yordam beradi», deb xabar qildi «Bloomberg», APAC strategiyasi boshlig‘i «Bora Kim»dan iqtibos keltirib.
Mahalliy koreys ommaviy axborot vositalari bu tendentsiyaning keskinligini yana bir bor ta’kidladi, ayniqsa «Seohak Antlar» deb nomlanadigan individual investorlar bu yil AQSh akciyalariga 43 trillion von (taxminan 29,3 milliard dollar) sarmoya kiritgani, bu esa rekord koʻrsatkichdir.
Faqat oktabr oyida 10 trillion von (6,8 milliard dollar) sof xaridlar amalga oshirilib, noyabr oyida yana 8,3 trillion von (5,6 milliard dollar) bo’ldi, 2025-yil esa xorijiy aksiyalar bo‘yicha yil boshidan beri eng katta chakana savdo yili bo‘ldi.
Ushbu o’sish Koreyaning dollar kredit bozorlariga ham ta’sir qildi. Qimmatli qog’oz kompaniyalarining dollar repo qoldiqlari 2019-yildan buyon 15 baravarga oshib, 28,6 trillion von (19,5 milliard dollar) ga yetdi, bu esa chakana investorlarning xorijiy aktsiyalar xaridi uchun fond olish ehtiyojlari bilan bog’liq.
Bu doimiy dollar talabidan koreys voni va dollar kursi 1400 ko‘rsatkichiga to‘g‘ri keladigan darajada oshdi, kelajakda agar von pasaysa, valyuta zararlarining xavfi mavjud.
Koreya chakana savdosi endilikda AQShning ayrim aktsiyalariga ta’sir ko’rsatmoqda
Ushbu tartibga solish o’zgarishi AQShda bir kunlik aktsiyalar ETFlari bo‘yicha koreys savdosining keskin o‘sishi fonida amalga oshirilmoqda. Tahlilchilar, bozor ma’lumotlariga tayanib, IonQ Koreyada endi Amazon, Microsoft yoki Google dan ko’proq kunlik hajmda savdo qilinayotgani, bu massiv kapitalizatsiya farqidan kelib chiqqan holda judayam qiziq ekani haqida izoh berdi.
Koreya retail, levhcali bir kunlik stoʻklar ETFlariga asoslangan boʻlib, keng umumiy texnologik fondlar bilan emas, balki oʻziga xos kompaniyalarga bogʻliq.
Mahalliy OAV IONQ ETFlarining ikki 2× turlari (GraniteShares’ IONL va Defiance’ IONX) koreys investorlari kvant hisoblash aktsiyalariga yuqori ta’sir qilish maqsadida kuchli kirimlarni koʻrganini koʻrsatmoqda.
Mahalliy ommaviy axborot vositalari, shuningdek, chakana investorlar Sunʼiy intellekt (AI), yarimo’tkazgichlar va yirik texnologolgik tarqoqliklarda katta qiziquvchanlik borligini ta’kidlamoqda. «SOXL», yarimo’tkazgichlarning 3× levhcali ETFi, bu yil koreys chakana investorlari tomonidan eng ko’pp sotib olingan qimmatli qog’oz, umumiy xarid 1,12 trillion von ($765 million) dan oshdi.
NVIDIA, Meta va Alphabet dan keyin Koreyaning AQSh texnologik tarmoqlardagi manevrlarida qiyinlashayotganini tasdiqlaydi.
Shunga ko’ra, noyabr oyidagi 10 ta sotib olingan aktsiyalar SOXL, Nvidia, Meta, Alphabet, METU, IONQ, Palantir, TQQQ, BitMine va QQQ ni o’z ichiga oladi.
«TrackInsight maʼlumotlari» ko‘rsatmoqdaki, levhcali bir kunlik stoʻklar ETFlari oktabr oyida haftalik 40% yoki undan ortiq o‘zgarishlarni qayd etgan, bu esa noaniq treyderlarni yanada jalb qilgan.
Bu xatti-harakat, avvalgi koreys tendentsiyalardan farqli ravishda katta kapitalizatsiyadagi texnologik ismlar, masalan, Apple va Tesla ni afzal ko‘rib kelgan edi.
2025-yilning avgust oyidagi ma’lumotlarga ko’ra, levhcali yoki teskari fondlarda barcha koreys chakana xorijiy ETFlar zaxiralarining 28,7% saqlanadi, bu esa global normadan sezilarli darajada yuqori konsentratsiyani ko’rsatadi.
Nega nazoratchilar portlashdan qo’rqishadi
Bugungi kunda koreyalik investorlarda chet el ETFlariga “tez va oson boylik yaratuvchi vosita” sifatida yondashish ustun. Ammo qo’zg’atuvchi ETFlar har kuni o’zgarib turadi. Bu ularning nafaqat o’sishini, balki yo’qotishlarini ham oshiradi.
Bozor zo’riqish holatida bu kaskadli bo’shatishlarga olib kelishi mumkin, natijada umidlar bilan haqiqat o’rtasidagi katta farq paydo bo’ladi.
Hozirgi muhitda tebranish kuchaysa, holat salbiy yakunlanishi mumkin. Ayrim treyderlar margindan foydalanishlari bilan bu xavf yanada kuchayadi, chunki ular majburiy savdolarni amalga oshirishga majbur bo’lishlari mumkin.
Yangi o’quv kurslari investor tushunchasini yaxshilashni maqsad qilgan bo’lsa-da, shuningdek, bir necha soatlik darslar yuqori leveraging boshqaradigan bozor madaniyatida xatarlarni haqiqatan kamaytirishiga erishish imkoni mavjudmi deb o’ylash lozim.
