Kvant hisoblash texnologiyasi kripto himoyasini sinovdan o’tkazishga yaqinlashdi. Tadqiqotchilar “IBM” kompaniyasining 133-kubitli mashinasi olti-bitli elliptik egri kriptografik (ECC) kalitni buzishi mumkinligini ko’rsatdi.
Bu tajriba “Bitkoin” va “Efirium”ga hujum qilish uzoq kelajakda mumkinmi yoki bu muqarrar tahdidmi, degan munozaralarni keltirib chiqardi.
6-bitli kalitni buzish: namoyish, falokat emas
Tadqiqotchi Stiv Tippekonnik “IBM” kompaniyasining ibm_torino tizimidan foydalanib, kichik o’lchamdagi olti-bitli ECC kalitni Shor uslubidagi kvant hujumi orqali buzdi.
Ushbu mashina 340,000 qatlamli kvant sxemani ishlatib, ochiq kalit tenglamasidan Q = kP xususiy kalitni hosil qildi.
Bu yutuq ta’sirli bo’lsa-da, haqiqiy kripto aktivlariga tahdid solmaydi. “Bitkoin” va “Efirium” ECC-256 (256-bitli elliptik egri kriptografiya)ga tayanadi, bu esa juda murakkab.
Tahlilchilar ta’kidlaganidek, hozirgi texnologiya bilan ECC-256ni buzish hali ham imkonsiz.
Biroq, bu sinov muhimdir. U kvant texnologiyasi endi kripto matematikasining soddalashtirilgan versiyalarini hal qilish uchun yetarli darajada kuchli ekanligini ko’rsatadi.
Kvant olimi Pyer-Lyuk ta’kidlaganidek, keyingi bosqichlar xatolarni tuzatish va modulli arifmetika bo’ladi. Bu haqiqiy kalit o’lchamlariga o’tish uchun muhim qadamlar.
Kripto ulushlari: ECC-256 da 1 trillion dollar bloklangan
“Efirium” asoschilaridan biri Vitalik Buterin yaqinda kvant kompyuterlari zamonaviy kriptografiyani 2030 yilga kelib buzish ehtimoli 20% ekanligini baholadi. Bu xavf ECC asosidagi hamyonlar va blokcheynlar tomonidan himoyalangan trillionlab dollarlar bilan kuchayadi.
Kripto foydalanuvchilari uchun hozirgi kalitlarni buzish xavfi yo’q. Aksincha, bu “hozir yig’ib, keyinroq ochish” ssenariysi, ya’ni hujumchilar shifrlangan ma’lumotlarni saqlab, kvant quvvati yetilganda ochishni rejalashtiradilar.
Bu xavf allaqachon “Bitkoin”ning suveren strategiyasini o’zgartirdi. Avgust oyida El Salvador o’zining 6,284 BTC g’aznasini, 681 million dollar qiymatidagi, 14 manzilga bo’lib tashladi. Hech bir hamyonda 500 BTCdan ortiq yo’q.
Rasmiylar bu harakatni kvant tahdidlariga qarshi himoya sifatida ko’rsatib, ochiq kalitlar doimiy ko’rinadigan manzillarni qayta ishlatish xavfini kamaytirish orqali xavfni kamaytirishni maqsad qildi.
«Har bir manzildagi mablag’larni cheklash kvant tahdidlariga ta’sirni kamaytiradi», deb tushuntirdi hukumat, bu o’zgarish suveren saqlashda global eng yaxshi amaliyotlarga mos kelishini qo’shib.
Hamma ham kvant tahdidiga ishonmaydi
Skeptiklar kvant qo’rquvlari oshirib yuborilgan deb hisoblaydilar. “Google” kompaniyasining sobiq xodimi Grem Kuk “Bitkoin” xavf ostida emasligini aytib, uning matematikasini “buzilmas” deb atadi.
«Tasavvur qiling, 8 milliard odam. Har biri milliard superkompyuterga ega. Har biri soniyasiga milliard kombinatsiyani sinab ko’rmoqda. Kerakli vaqt? 10^40 yildan ortiq. Koinot atigi 14 milliard yoshda», deb tushuntirdi Kuk.
U “Microsoft”, “Google” va “IBM”ning yutuqlari ham bu haqiqatni o’zgartirmasligini qo’shimcha qildi, “Bitkoin”ning matematikasi buzilmas to’siq bo’lib qolishini ta’kidladi.
Uoll-strit va kvant xavfsiz blokcheyn
Ayni paytda, an’anaviy moliya (TradFi) erta himoya choralarini ko’rmoqda. 2020 yildan 2024 yilgacha global banklar 345 blokcheyn investitsiyasini amalga oshirdi, tokenizatsiya, saqlash va to’lovlar infratuzilmasini qo’llab-quvvatladi.
“BeInCrypto” xabar berganidek, ba’zilar allaqachon kvantga chidamli raqamli aktivlarni sinovdan o’tkazmoqda. Masalan, “HSBC” 2024 yilda tokenizatsiyalangan oltinni kvantdan keyingi kriptografiya yordamida sinovdan o’tkazdi.
Bu tashkilotlar kvant himoyasini shunchaki shov-shuv emas, balki moliyaviy bozorlar uchun kelajakdagi talab deb bilishini ko’rsatdi.
Kriptovalyuta xavfsizligi uchun keyingi qadamlar qanday bo’ladi
Olti-bitli kalitni buzish bugungi kunda “Bitkoin” yoki “Efirium”ga tahdid solmaydi. Ammo bu kvant taraqqiyoti endi nazariy emasligini ko’rsatadi. U amaliy, ko’rinadigan va tezlashmoqda.
Hozircha, ECC-256 mustahkam turibdi. Ammo Buterin ogohlantirganidek, kripto sohasi beparvolikka yo’l qo’ya olmaydi.
«Kvant kompyuterlari hozirgi shifrlashni buzish darajasiga yetganda, allaqachon kech bo’lishi mumkin», dedi u.
El Salvador kabi suveren g’aznalaridan tortib, Uoll-strit tokenizatsiya sinovlariga qadar, kvantdan keyingi moliyaviy davrga tayyorgarlik ko’rilmoqda.
Munozara kripto moslashadimi yoki yo’qmi degan savoldan chiqib, endi qanday va qachon degan savolga qaratilgan.
