Ilgari rejalashtirilgan vaqtdan ancha oldin, «Metaculus» prognoz platformasi 2034-yilga kelib kvant kompyuterlari Shorning algoritmi yordamida RSA raqamlarini faktorlashi mumkinligini bildirib o’tdi. Bu esa avvalgi 2052-yilgi prognozdan deyarli 20 yil ilgari sodir bo’lishi mumkinligini anglatadi.
Ushbu tez rivojlanish kriptovalyuta va blokcheyn sohalarida xavfsizlik va ishonch uchun zamonaviy kriptografiyaga tayanadigan muhim tashvishlarni keltirib chiqarmoqda.
Kvant hisoblashdagi yutuqlar “Q-kun” vaqt jadvalini qisqartiradi
«Q-kun» deb ataladigan lahza, kvant kompyuterlari keng foydalaniladigan kriptografik tizimlarni buzish qudratiga ega bo’lgan vaqtdir. Yangi prognozlar bu bosqich kelgusi o’n yil ichida yuz berishi mumkinligini ko’rsatmoqda.
Ilmiy yutuqlarni kuzatib boradigan «Metaculus» prognoz platformasi, Shorning algoritmiga ega kvant kompyuteri qachon RSA raqamlarini faktorlashini ancha ilgariroq prognoz qildi.
Ushbu o’zgarish 2052-yildan 2034-yilga ko’chdi. Bu kvant yutuqlari, xatolarni to’g’irlashdagi rivojlanish va kvant tadqiqotlariga investitsiyalarni oshirish tufayli yuz berishi mumkin. Bu moliyaviy tizimlar, hukumat aloqalari va butun dunyo bo’ylab blokcheyn tarmoqlari, jumladan, asosiy kriptovalyutalar, masalan, «Bitkoin» xavfsizligiga tahdid soladi.
«Bu bizga zamonaviy ommaviy kalit kriptografiyasi uzil-kesil buzilishidan oldin taxminan 10 yil beradi. (Lekin, bu oldinroq sodir bo’lishi mumkin! Bu nuqta emas, balki bir taqsimotdir, kamchiliklari va ustunliklari bilan noaniq.),” dedi «Dragonfly» boshqaruvchi hamkoridan biri Haseeb Qureshi maslahat bergan.
Yaqinda, Qureshiy Shorning algoritmini, nazariyada klassik kriptografiyani buzish qudratiga ega kvant algoritmini muvaffaqiyatli ishga tushirish, zamonaviy blokcheynlarda ishlatiladigan 256-bitli elliptik-egrilik kalitini buzish bilan teng emasligini ta’kidladi. U shuningdek,
“Shorning algoritmi yordamida sonni faktorlash — bu hayratlanarli bo’ladi, lekin yuzlab raqamli sonni faktorlash uchun katta ko’lam va muhandislik talab qilinadi,” dedi.
Shunday bo’lsa-da, Qureshiy bu trendni «jiddiy qabul qilish muhimligini» aytdi, chunki xavf yaqin emas ekanini ta’kidladi. Agar kvant rivojlanishi oldinga o’z jadvalidan ilgariroq davom etsa ham, sanoat hali javoblarni tayyorlash uchun bir necha yil vaqtga ega.
Qureshiyga ko’ra, barcha blokcheynlar oxir-oqibatda kvant-texnologiyalardan keyingi kriptografiyaga (PQC) ko’chishga majbur bo’ladi. Bu keng ko’lamli yangilanish bo’lib, tarmoqlar, ishlab chiquvchilar va foydalanuvchilar o’rtasida keng muvofiqlashtirishni talab qiladi. U shuningdek, tartibli o’tish kamida to’rt yil talab qilishi mumkinligini ta’kidlaydi, reja jarayonini boshlashdagi shoshilinchlikni ajratib ko’rsatadi.
Mutaxassislar qat’iylik bilan 2028 yildayoq kvant Q-kuni kelishi mumkinligini ogohlantirmoqda
Biroq, kriptovalyuta analitikasi bo’yicha mutaxassis Nik Karter «Q-kun» yaqinroq kelishi mumkinligini va u 2028-yil va 2033-yillar oralig’ida sodir bo’lishini taxmin qilmoqda.
“Bugun bu grafikaga qaradim. Bir necha yil oldin juda past bo’lgan. Ishonch bermaydi. Mavjud dalillarni ko’rib chiqqanimdan so’ng, men «Q-kun»ni 2028 va 2033-yillar orasida sodir bo’lishiga ishonch bildirdim,” deb yozgan Karter bayonot berdi.
«Efirium» asoschilaridan biri Vitaliy Buterin ham «Devconnect» konferensiyasida ushbu xavotirlarni muhokama qildi. U elliptik-egrilik kriptografiyasi (ECC) sanoat o’ylagandan tikrog’ida xavf ostida bo’lishi mumkinligini ogohlantirdi.
Buterin kvant kompyuterlari, ehtimolda, «Efirium»ning xavfsizlik modelini buzishga yetarlicha kuchga ega bo’lishi mumkinligini va bu 2028-yilgi AQSh prezidentlik saylovlarigacha ro’y berishi mumkinligini ko’rsatdi.
Kvant soat-qiyomati mahsuloti ham ogohlantiradi, bu kvant mashinalari bugungi shifrlashni 2028-yilning martida buzish imkoniyatiga ega bo’lishi mumkin. Boshqa ekspertlar ham kelgusi yillarda shu kabi xavflar paydo bo’lishini kutmoqdalar.
O’sha vaqtda, kriptovalyuta sohasi kvant xavfiga qarshi choralar ko’ra boshlamoqda. Tadqiqotchilar kvanto’tkazuvchanli imzo sxemalarini ishlab chiqishga va ko’chish yo’llarini rejalashtirishga harakat qilmoqdalar.
Qachonki kvant hisoblash tezlashsa, kriptovalyuta sektori murakkab raqobatga duch keladi. «Q-kun» 2028-yilga yoki 2034-yilga cho’zilishi mumkin.
Lekin, tahdid kelgusi texnologiyalar keyingi xavfsizlikka qaratilishi kerakligini anglatadi. Kelgusi yillar kriptosohas katta tezlikda o’zgarishlarga moslashishga muvaffaq bo’la oladimi-yo’qmi, ko’rsatadi.
