Londonning bir vaqtlar qimmatli bo’lgan IPO bozori so’nggi o’ttiz yilda eng zaif darajaga tushib ketdi, shu bilan birga AQSh kripto va sunʼiy intellekt ro’yxatlari bilan kuchaygan o’sishni boshdan kechirmoqda.
Bu farq global kapital oqimlaridagi tuzilmaviy o’zgarishni aks ettiradi. Yangi iqtisodiyot sohalari o’z faoliyatini boshlash uchun London o’rniga Nyu-Yorkni tanlamoqda.
London IPO bozori tarixiy past darajaga tushib ketdi
“Barchart” tomonidan e’lon qilingan ma’lumotlarga ko’ra, 2025 yilning birinchi yarmida Londonda IPO orqali yig’ilgan mablag’ atigi 160 million funt sterlingni (taxminan 215 million dollar) tashkil etdi. Bu 1995 yildan beri eng past ko’rsatkichdir.
Bu holat shaharni global moliya sohasidagi mavqeining pasayishini ko’rsatadi. Bitimlar hajmi va baholari deyarli nolga tushib ketdi. Bu 2007 yil yoki 2021 yil post-COVID davridagi cho’qqilardan ancha past.
Tahlilchilar Brexitdan keyingi kapital oqimi, qattiqroq regulyativ to’siqlar va likvidlikning kamayishi pasayishning asosiy sabablaridan biri ekanligini ta’kidlamoqda.
London fond birjasida (LSE) ro’yxatga olinishi mumkin bo’lgan ko’plab kompaniyalar endi Nyu-York yoki Gonkongni tanlamoqda. Bu joylarda kapital ko’proq va investorlar qiziqishi kuchliroq.
Amerika IPO bozori esa butunlay boshqacha manzarani ko’rsatmoqda. 2025 yilning birinchi yarmida AQSh birjalari 156 ta ro’yxat orqali taxminan 28,3 milliard dollar yig’di. Bu Londonning ko’rsatkichlarini ancha ortda qoldirdi.
“EY Americas” hisobotiga ko’ra, 2025 yilning ikkinchi choragida AQSh IPOlari soni 2024 yilning ikkinchi choragiga nisbatan 16% ga oshdi, garchi umumiy daromadlar zaifroq bo’lsa ham.
Faqatgina iyun oyida to’qqizta IPO har biri 50 million dollardan ortiq mablag’ yig’di, shu jumladan chorakning eng yirik ikki taklifi. Bozorda birinchi kun savdosi ham kuchli bo’lib, o’rtacha 20% dan ortiq daromad keltirdi.
Bu o’sishning katta qismi kripto va sunʼiy intellekt kompaniyalari tomonidan qo’llab-quvvatlandi. Ular investorlarni innovatsiya va kamyoblik qiymati va’dalari bilan hayratda qoldirdi.
“Bloomberg” xabariga ko’ra, “Circle Internet Group”, barqaror token chiqaruvchi “Bullish” va blokcheyn kreditor “Figure Technology” eng katta foyda ko’rganlar qatorida.
Xuddi shunday, Circle’ning iyun oyidagi 1,21 milliard dollarlik ro’yxati ommaga chiqqandan beri 336% dan ortiq o’sdi.
«Circle’ning aksiyalari dastlabki taklifini to’rt baravar oshirdi, bu “Coinbase”ning tarixiy 86 milliard dollarlik debyutidan keyin ajoyib bir lahza. Bu kripto bo’yicha investorlarning ishonchi to’xtatib bo’lmaydigan sur’atda oldinga siljiyotganining aniq va ravshan signali», dedi “Bitpace” bosh direktori Anil Oncu “BeInCrypto”ga bergan bayonotida.
Kripto birjasi Bullish (BLSH) avgust oyidagi IPOda 1 milliard dollardan ortiq mablag’ yig’di, aksiyalari ochilish kunida deyarli uch baravar oshdi. Bu unga 10 milliard dollarlik bozor qiymatini berdi, bu esa uning IPO bahosidan deyarli ikki baravar ko’p.
Ular debyutda ikki yoki uch baravar oshdi, bu “BeInCrypto”ning Circle’ning IPOsi Uoll-stritning g’alabasini isbotladi degan hisobotiga mos keladi.
«Biz texnologiya va kripto-sektor kompaniyalari IPO muddatlarini tezlashtirayotganini ko’rmoqdamiz, chunki uch xonali birinchi kunlik o’sishlar bu yozgi bozorda muntazam xususiyatga aylandi», deb xabar berdi “Bloomberg”, “Goldman Sachs Group Inc.”ning Amerika bozorlaridagi kapital bozorlar bo’yicha hammuallifi Uill Konnoliga tayanib.
Kriptovalyutaning aksiyalar bozoridagi o’sib borayotgan roli tufayli global kapital oqimlari qayta shakllanmoqda
Londonning turg’unligi va Amerikadagi IPO bumining farqi chuqurroq tuzilmaviy o’zgarishlarni aks ettiradi.
Brexitdan beri London moliyaviy markaz sifatidagi rolini saqlab qolishda qiynalmoqda, AQSh bozorlar esa blokcheyn, fintech va sunʼiy intellekt kabi o’sish sohalari uchun uy sifatida o’zini ko’rsatmoqda.
«Ikkinchi chorakdagi eng yaxshi 10 IPOning yarmi iyun oyida sodir bo’ldi, bu chorakning kuchli yakunlanishini ko’rsatadi», dedi “EY”ning Reychel Gerring, tariflar va geosiyosiy tarangliklarga qaramay, AQSh aksiyalari bozorlarining chidamliligiga ishora qilib.
Ayni paytda, global IPO daromadlari 2025 yilning birinchi yarmida oshdi, AQSh, Xitoy va Hindiston ro’yxatlarning 60% ini tashkil etdi.
Biroq, London o’sish hikoyasidan aniq chetda qolmoqda, kompaniyalar tobora dinamik bozorlarni izlamoqda.
Kripto uchun IPO bumi nafaqat likvidlikni anglatadi. Bu raqamli aktiv kompaniyalarining Tron kabi an’anaviy aksiyalar bozorlariga kirib kelishini bildiradi.
Boshqa firmalar qatoriga Grayscale, BitGo va yaqinda Gemini kiradi, ular 18 milliard dollarlik aktivlar bilan ommaga chiqishni rejalashtirmoqda.
Kripto infratuzilmasi, barqaror tokenlar va blokcheyn xizmatlariga qiziqish bildirayotgan investorlar, ko’pincha an’anaviy texnologiya kompaniyalari bilan raqobatlashadigan baholarda, ro’yxatlarga kirishmoqda.
Yaqinda «BeInCrypto» axborot agentligi xabar berishicha, Osiyodagi kripto kompaniyalari ham AQShda IPO (dastlabki ommaviy taklif) o’tkazishni ko’zlamoqda. Buning sabablari orasida kapital, qonuniylik va global kengayish imkoniyatlari bor. «Deutsche Bank» (bank) vakili Nik Uilyamsning so’zlariga ko’ra, talab kamyoblik qiymati bilan qo’llab-quvvatlanmoqda.
«Kripto aktivlariga kirishning cheklangan usullari va chakana savdo mavzusiga bo’lgan to’xtovsiz talab ko’plab harakatlarni qo’zg’atmoqda», dedi Uilyams.
AQShda kripto bilan bog’liq IPOlarning o’sishi Londonga qiyinchiliklar keltirmoqda. Kripto birjalari, barqaror token chiqaruvchilar va blokcheyn kompaniyalari Nyu-Yorkka intilayotgan bir paytda, London fond birjasi kelajakdagi moliya sohasini belgilovchi sohalarda ortda qolish xavfi ostida.
Uoll-strit bankirlari kuzgi IPO mavsumiga tayyorgarlik ko’rayotgan bir paytda, «Kraken», Figure, Klarna va StubHub kabi nomlar ro’yxatda, Londonda esa imkoniyatlar cheklangan ko’rinadi.
«Kripto sohasining institutsional davri yangi bosqichga kiradi, IPO faoliyati tezlashmoqda… «Circle»ning Nyu-York fond birjasidagi yuqori darajadagi debyuti, «Gemini»ning IPO arizasi… tartibga solingan kripto kirish maydoni tubdan o’zgarmoqda. Kapital bozorlari ishonchli modellar bilan raqamli aktiv kompaniyalariga qayta ochilmoqda», dedi «MEXC» (birja) bosh operatsion direktori Treysi Jin «BeInCrypto»ga.
Jasoratli islohotlarsiz, tahlilchilar ogohlantirmoqda, shahar o’zining raqobatbardoshligini butunlay yo’qotish xavfi ostida.
«IPO bozorining mintaqalar va sohalar bo’ylab qayta joylashuvi global kapital oqimlari va investorlar hissiyotidagi chuqur o’zgarishni aks ettiradi», dedi «EY Global IPO» (konsalting kompaniyasi) rahbari Jorj Chan.
Umuman olganda, Londondagi IPO qurg’oqchiligi tuzilmaviy pasayishni ko’rsatadi. Ammo AQSh kripto va sunʼiy intellekt bilan bog’liq ro’yxatlar tufayli investorlar eforiyasini boshdan kechirmoqda.
Agar London moslashmasa, uning global IPO poygasidagi o’rni allaqachon tarixga aylangan bo’lishi mumkin.
