Markaziy banklar 2025-yil oktabr oyida sof 53 tonna oltin sotib oldilar, bu oy oxirigacha 36 foiz ortib, yilning eng yuqori koʻrsatkichini belgiladi.
Bu kutilmagandek koʻrinadigan oltin yigʻish jarayoni, makroiqtisodiy noaniqliklar haqida o’sib borayotgan xavotirlarni va an’anaviy dollar bilan bog’langan aktivlardan uzoqlashishni aks ettiradi.
Rekord darajadagi oltin xaridlari strategik o’zgarishlardan darak beradi
«World Gold Council» ma’lumotlariga koʻra, markaziy banklar faqat oktyabr oyida sof 53 tonna oltin sotib olganlar — bu yilning eng yuqori oylik talabi bo‘lib, unga Polsha, Braziliya va rivojlanayotgan bozor iqtisodiyotlari boshchilik qildi.
Markaziy banklar oktyabr oyigacha jami 254 tonna oltin sotib oldilar, bu 2025-yilni shu asrda oltin to’plash bo’yicha to’rtinchi eng yuqori yilga aylantirdi. Ushbu tendensiya iqtisodiy barqarorlik haqidagi xavotirlar va valyuta diversifikatsiyasi haqida signal beradi.
Polshaning Milliy banki faoliyatni boshqarib, oktyabr oyida 16 tonna oltin sotib oldi. Bu esa Polshaning zaxiralarini 531 tonnaga yetkazdi yoki uning umumiy xorijiy valyuta zaxiralarining taxminan 26 foizini tashkil etdi. Braziliya ham 16 tonna sotib oldi, Oʻzbekiston esa 9 tonna va Indoneziya 4 tonna qo‘shdi. Turkiya, Chexiya va Qirg‘iz Respublikasi har birida 2-3 tonna oʻsishi kuzatildi. Shu bilan birga, Gana, Xitoy, Qozog‘iston va Filippin zaxiralarni oshirdilar, Rossiya esa zaxiralarini 3 tonnaga kamaytirib, 2 327 tonnaga olib keldi.
Surishtirilgan markaziy banklarning 95 foizi kelgusi yilda zaxiralar oshishini kutishmoqda. Serbiya 2030-yilgacha oltin zaxiralarini deyarli ikki baravar qilib 100 tonnaga yetkazishni rejalashtirmoqda, Madagaskar va Janubiy Koreya esa shunga oʻxshash kengayishlarini koʻrib chiqmoqdalar. Yuqori oltin narxlariga qaramay, talab davom etmoqda, bu oltinning noaniq davrlar uchun strategik ahamiyatini ta’kidlaydi.
Amerika Qo’shma Shtatlari bitkoinni milliy zaxira aktiv sifatida belgiladi
Tendensiya endi raqamli aktivlarga ham kirib kelmoqda. Davlat tashkilotlari zaxiralarini diversifikatsiya qilarkan, Bitkoin oltin bilan birgalikda boshpana aktiv sifatida muhokama qilinmoqda.
Amerika Qo‘shma Shtatlarida senator Sintiya Lummis «Bitkoin strategik zaxirasi uchun mablag’lar» har qanday vaqtda boshlanishi mumkinligini ta’kidladi, Prezident Tramning ijro buyrug’iga ko‘ra, Bitkoin milliy zaxira aktiv sifatida tanlangan. Hozirda xazina taxminan 200,000 Bitkoinni— taxminan 17 milliard dollar ekvivalentini— sezilmayotgan aktivlar asosida boshqaradi.
Housening 2026-yilgi kirim to‘g‘risidagi qonuni 90 kunlik xazina tadqiqotini, qo‘riqlash standarti va AI (Sunʼiy intellekt) orqali sanksiyalar bajarilishini o‘rganishni talab qiladi. Markaziy bank raqamli valyutasi uchun esa mablagʻlar taqiqlangan. Qolgan larda faqat seized bo‘lgan Bitkoin sotib olish uchun mablag‘ ajratilgan, bu esa kelajakda zaxiraning oshishi muhokamasini ochiq qoldiradi.
«VanEck»ning iqtisodiy modellashtirishlari 2029-yilgacha million Bitkoin sotib olish 2049-yilgacha AQSH milliy qarzining taxminan 18 foizini qoplay olishini taxmin qilmoqda. «CoinShares» tahlilchilari zaxiraning texnologik yetakchilikni mustahkamlashi va inflyatsiyadan himoya qilishini aytmoqda. «Chainalysis» iqtisodchilari esa ko’plab davlatlarning bir vaqtda to‘plashlari bozor barqarorligiga ta’sir qilishi mumkinligini ogohlantirishmoqda.
Davlatlar va millatlar bitkoin zaxiralarini yig’ishga shoshilmoqda
Texas allaqachon harakatni boshladi. 20-noyabr kuni u Bitkoinni xazinasiga sotib olgan birinchi AQSH shtati bo‘ldi, «BlackRock»ning spot Bitkoin ETF orqali 10 million dollarga sotib olish amalga oshirildi, narx qisqa vaqtga 87,000 dollar tushganida. Bu davlat hukumatlari orasida Bitkoinni strategik aktiv sifatida qabul qilishga intilishni ko‘rsatadi.
Bu o‘zgarish faqat Amerika bilan cheklanmaydi. Tayvan parlamenti hukumatni o‘z Bitkoin zaxiralarini tekshirish uchun chaqirdi va kriptovalyutani strategik zaxiralariga qo‘shishni o‘ylamokda, bosh vazir Cho Jung-tai yil oxirigacha batafsil hisobot tayyorlashga vaʼda berdi. Qonunchilar orolning AQSH dollariga qattiq tayanishini xavotirlanishayotganini ko’rsatib o‘tishdi, chunki bu vaqtda mamlakatda 602,94 milliard dollarlik xorijiy zaxiralarining 90 foizidan ko‘proq AQSH dollari aktivlari tashkil qiladi.
«Deutsche Bank» tahlilchilari 2030-yilgacha Bitkoinning markaziy banklar balansida paydo bo‘lishi va oltin bilan birga inflyatsiya hamda geosiyosiy xavfga qarshi himoya sifatida ishlatilishi mumkinligini prognoz qilishmoqda. Millatlar ham an’anaviy, ham raqamli xavfsiz aktivlarni qo‘lga kiritishga shoshayotgan bir paytda, global zaxira manzarasi tarixiy o‘zgarish arafasida boʻlishi mumkin.
