«Kalshi» va «Polymarket» kabi kompaniyalar tomonidan yuzlab million dollar yig’ilishi bilan bashorat bozorlari kuchli o’sib bormoqda. Ular kripto va an’anaviy moliya sohalarida keng qo’llanilmoqda.
Bashorat bozorlari yangi aktiv sinfi sifatida qaralmoqda. Ular odamlarning ma’lumotni qanday iste’mol qilishini o’zgartirishni va’da qilmoqda. Endi odamlar sarlavhalarni o’qish o’rniga, ehtimolliklarni baholash uchun koeffitsientlarga qarashadi. Ammo bu ulkan imkoniyatlar ortida tartibga solish, manipulyatsiya va ommaviy xatti-harakatlar xavfi yotadi. Bu esa investorlarni ushbu «ma’lumot to’lqini» oldida ehtiyot bo’lishga majbur qiladi.
Bashorat bozorlarining “moliyaviy aktiv sinfi”ga aylanishi qachon sodir bo’ladi
Bashorat bozorlari kripto ekotizimida prognozlash vositalari va yangi aktiv sinfi sifatida paydo bo’lmoqda. Platformalar va venchur fondlar ma’lumot va ehtimolliklarni tovarlashtirishga pul tikishni boshlamoqda.
Bu «bashorat bozori urushi»ni keltirib chiqardi. Katta mablag’ yig’ish, yetakchi venchur kapital firmalarining qo’llab-quvvatlashi va yangi qo’llanilish sohalariga kengayish raqobatni kuchaytirmoqda. Bu bozorning «yangiliklar»dan «koeffitsientlar»ga qiymat manbai sifatida qanday o’zgarayotganini ko’rsatadi.
Investorlar tobora ko’proq bashorat bozorlarini strategik aktiv sinfi sifatida ko’rishmoqda. Ular faqat ko’ngilochar yoki tadqiqot mahsuloti emas. Bu raqobat innovatsiyalarni tezlashtirsa-da, agar biznes modellari hali barqaror bo’lmasa, tizimli xavflarni ham keltirib chiqaradi.
Ko’plab hamjamiyat a’zolari buni joriy tsiklning «keyingi katta to’lqini» deb atashadi. Ular kelajak avlod foydalanuvchilari endi sarlavhalarni o’qimay, «koeffitsientlarni tekshirishadi» deb ta’kidlashadi.
Teoriyada, bashorat bozorlari yaxshi ishlaydi, chunki ular ko’plab ishtirokchilardan tarqoq ma’lumotlarni yig’ib, uni jamoaviy donolikni ifodalovchi raqamga aylantiradi. Ba’zan bu mutaxassislarning prognozlaridan ham aniqroq bo’ladi. Shuning uchun bashoratga qaratilgan protokollar va loyihalar voqealar ehtimolini baholashda «ommaviy donolik» afzalligini ta’kidlaydi.
Biroq, bu afzallik faqat bozor yetarli likvidlik, shaffoflik va katta kapital tomonidan manipulyatsiyadan himoyalanganida amalga oshadi.
Qorong’u tomon
Amaliy tomondan, bashorat bozorlari turli kontekstlarda sinovdan o’tkazilgan — ba’zi zanjirlarda ishga tushirish maydonchasi urushlarini hal qilishdan tortib iqtisodiy voqealar, sport va zanjirli boshqaruvni baholashgacha. Ushbu misollar ularning yuqori qo’llanilishini ko’rsatadi va tranzaksiya hajmi oshganda nizolarni hal qilish mexanizmlari, potentsial orakl xatolari va ma’muriy xarajatlar haqida xavotirlarni keltirib chiqaradi. Tegishli doiralar bo’lmasa, «natijalarni hal qilish» katta to’siq bo’lishi mumkin.
Bashorat bozorlarining qorong’u tomoni e’tibordan chetda qolmasligi kerak: katta kapital tomonidan bozor manipulyatsiyasi, ma’lumotlarni oldindan bilish, koeffitsientlarni buzish uchun yuvish savdosi va hatto pul yuvish yoki tranzaksiyalarni yashirish uchun foydalanish xavfi mavjud. Sektor tez sur’atlar bilan kengayib borar ekan, bu ogohlantirishlar kuchaymoqda; kuchli nazorat va shaffofliksiz, bashorat bozorlarining «supertsikli» haqiqiy qiymat yaratish o’rniga ishonchni tezroq yo’qotishga olib kelishi mumkin.
Bundan tashqari, tartibga solish qabul qilinishi ushbu sohaning kelajagi uchun muhim omil bo’lib qolmoqda. Hokimiyatlar bashorat bozorlarini qonuniy moliyaviy vositalar yoki qimor o’yinlari sifatida tasniflashlari chakana qabul qilishga bevosita ta’sir qiladi.
«Butun sektor bashorat bozorlarini qonuniy moliyaviy vositalar yoki qimor o’yinlari sifatida ko’rishlariga va institutsional treyderlar yoki chakana spekulyatorlar qabul qilishni boshqarishiga bog’liq.» deb bir «X ijtimoiy tarmog’i» foydalanuvchisi ta’kidladi.
