2025 yil oxiriga yaqin, “DeFi” (“Markazlashmagan moliyaviy ekotizim”) katta o’sish bilan ajralib turdi, ammo barqarorlik hali ham muhim xususiyatligicha qoldi. Shunday bo’lsa-da, ekotizim uchinchi chorakda umumiy qiymati bo’yicha eng yuqori natijaga, ya’ni $237 milliardga yetdi. Bu ko’rsatkich uzoq muddat barqaror bo’lmadi va noyabrning oxiriga kelib, $55 milliardga qisqardi va $123 milliardga tushdi.
Garchi bu katta o’zgarishlar kuzatilsa-da, “DeFi” dasturida ishtirok etish barqaror qolib, hatto oshdi. Bu yil 14,2 milliondan ortiq hamyonlar ekotizimda faol bo’ldi va “Ethereum” (“Efirium” – kriptovalyuta) hamon barcha “DeFi” faoliyatining 63 foizini tashkil qilmoqda.
Bu darajada keng ishtirok etish, “DeFi”ning potensialiga ishonchning belgisidir. Ammo, ba’zi ekspertlarning fikriga ko’ra, barqarorlik muammosi bir muhim sinovdan o’tmoqda: bozor sharoitlariga tez-tez moslashishga zarurat. Bu ko’plab foydalanuvchilar uchun muvaffaqiyatga erishishni qiyinlashtiradi.
Foydalanuvchilardan doimiy ravishda likvidlik diapazonlarini nazorat qilish, pozitsiyalarni o’zgartirish va arbitrag imkoniyatlari orasida harakat qilish talab qilindi. Shunday qilib, pul o’z-o’zidan o’sadi degan da’vo mavjud bo’lsa-da, “DeFi” ishtirokchilari aslida vaqt talab qiluvchi, qo’lda boshqaruvchi vazifalar bilan shug’ullanishmoqchi.
Bu fikrni tasdiqlovchi misol bu “Google” kompaniyasining sobiq rahbari Ron Bodkin, hozirda “Theoriq” sun’iy intellekt agent protokolida ishlamoqda. Bodkinning aytishicha, DeFi kengaygani sari odatiy foydalanuvchilarga yuk oshgan.
«Ko’pchilik “DeFi”ga keldi, chunki ular pulning ular uchun ishlashini xohlashdi», deydi Bodkin.
«Lekin ularning pul uchun ishlashiga aylangandek bo’ldi: tunda grafiklarni tekshirish, uchrashuvlar orasida diapazonlarni o’zgartirish. Bu teskari va foydalanuvchilarni charchatadi.»
Bodkinnng fikriga ko’ra, haqiqiy passivlik foydalanuvchilarga ko’proq vazifalar yuklashdan kelib chiqmaydi, balki hosil boshqaruvini umuman qayta ko’rib chiqishdan kelib chiqadi. Bu o’tmishdagi hosil izlash davrdan farqli qilib, foydalanuvchilarning hamyonlariga yopishmasdan vositalarni izlashni eslatadi.
AI texnologiyasini markazlashmagan moliyaga olib kirish: qorong’i quti muammosiz
“Theoriq”ning yangi protokoli, “AlphaVault”, “DeFi” boshqaruvining ko’proq avtonom turlariga qarab kengaymoqda. O’tgan yildan buyon ko’proq loyihalar “DeFi” va “Sunʼiy intellekt”ning o’zaro bog’liqligini o’rganishni boshladi. Agentlar yordamida avtomatlashtirilgan qarorlar qabul qilish va tezkor bozor jarayonlariga qo’shilish yo’llari sinovdan o’tmoqda.
Bu sinovlar dastlab “hakathon” qiziqishidan uzoqroq haqiqatga aylandi. Loyihalar protokollarning uzoq muddatli rejalari asosida bu masalalarni muhokama qilmoqda. Bodkin aytadi:
«Biz “Sunʼiy intellekt”ga bo’lgan qiziqishni ko’ryapmiz, lekin haqiqiy muammo shundaki, odamlar agentlarning nima qilayotganini tushunishlari va ularga ishonav olishlari kerak. Avtomatlashtirish o’sishni talab qiladi, aks holda bu umidlar o’rinli bo’lmaydi.»
“AlphaVault” foydalanuvchi kapitalini bevosita boshqarish uchun maxsus “Sunʼiy intellekt” agentlarini qo’llayotgan “DeFi” seyflari qatoriga kiradi. Oddiy qoida asosidagi qo’shtirib-qo’shib beruvchi vositalarga tayanish o’rniga, o’zgaruvchan bozor sharoitlariga moslashadigan ko’p agentli tizimni foydalanadi. Bu setup “Theoriq”ning sinov tarmog’ida real bosim ostida sinab ko’rildi, 2,1 million hamyonda 65 milliondan ortiq agent so’rovlari ishlov berildi.
Jamoaga ko’ra, “AlphaVault”ning boshqa “Sunʼiy intellekt” agent-protokollaridan asosiy farqi uning shaffoflik va xavfsizlikni qanday boshqarishidadir. Oldingi urinishlar qarorlar qanday qabul qilingani haqida xabar berishga qarshi tanqid qilingan edi.
“AlphaVault” “siyosat qafaslari” bilan ya’ni aqlli shartnomalar yordamida agent nima qilishiga ruxsat berilganini aniq belgilaydi: aktiv turlari va pozitsiya hajmlari. Bu cheklovlar foydalanuvchilarga tizim qanday ishlashini aniqroq tushunish va oldingi “Sunʼiy intellekt” tajribalardagi tavakkalchiliklarni kamaytirishga yordam beradi.
Boshida, “AlphaVault” “Efirium”ning hosil maydonida ishonchli hamkorlar bilan integratsiya qilinmoqda. Ular orasida “Mellow Protocol” tomonidan to’plangan “Lido”ning “stRATEGY” seyfi va “StakeWise” tomonidan quvvatlangan “Chorus One”ning “MEV Max” qo’llanmoqda.
Bu hamkorliklar “AlphaVault”ga “Efirium” ekotizimida foydalaniladigan osongina samarali hosil strategiyalariga kapital ajratish imkonini beradi. Foydalanuvchilarga doimiy kuzatishlar yoki pozitsiyalarni sozlashdan holda hosil olib kelish yo’li taqdim etiladi, ammo bu amaliy pristavkachilarni qanday qabul qilishiga tizimning uzoq muddatli ishlash qobiliyati bog’liq bo’ladi.
Hozirda ko’plab DeFi loyihalari amalga oshirayotgan usulda likvidlikni boshlash
“DeFi”da, dastlabki ishtirok dasturlari likvidlikni shakllantirish va umumiy quluk qiymat bazasini yaratishning keng tarqalgan usuli bo’lib, yangi tizimlarga real sharoitlarda ishlash imkoniyatini beradi. “AlphaVault” ham shunday yo’lni tanladi.
Seyfni ishga tushirish uchun, “Theoriq” “ETH” ni bloklash va ” $THQ” mukofotlariga aylantiriladigan ballarni olish imkonini beradigan rag’batlantiruvchi dastlabki bosqichni amalga oshirdi. Bu bosqich davomida “TVL” asta-sekin qotib qolgan kapitaldan “AlphaVault”dagi avtonom agentlar tomonidan boshqariladigan jonlangan kapitalga o’tadi.
Bu “DeFi”da odatiy bir naqsh, ammo bu holatda kapital shunchaki turgan holda qolmaydi. Jamoaning aytishicha, u chuqur nazorat kerak bo’lmagan minimal qo’lda boshqariladigan sistema uchun yoqilg’i bo’ladi.
Qiziqarli jihatlaridan biri esa, “$THQ” ning kelajakda qanday ishlashidir. U faqat rag’bat sifatida xizmat qilmasdan, foydalanuvchilarga yaxshi ishlayotganiga ishongan “Sunʼiy intellekt” agentlarining ortida turishini imkon berish uchun obro’ belgisi sifatida belgilanadi.
Agar agent yomon ishlasa yoki kutilgan natijaga erishmasa, bu ulushlar qisman kesilishi mumkin. Ushbu mexanizm sifatni yuqori darajada saqlash va beparvo harakatlardan oldini olishni maqsad qiladi.
Bu yondashuv avtomatlashtirilgan tizimlarda ko’proq javobgarlikni oshirishga yo’naltirilgan sanoat harakatini aks ettiradi. Marketingga da’volarga yoki yopiq ishlash hisobotlariga tayanishdan ko’ra, obro’ni to’g’ridan-to’g’ri agentlarning vaqt davomida qanday ishlashiga asoslangan faoliyat bilan shakllantirish fikri yuzaga kelmoqda.
Bu nazariy jihatdan, ishonch shaxslarga yoki va’dalarga emas, balki ko’rinadigan, zanjiridagi ish jarayoniga asoslangan tizim yaratadi. Jamoa esa qaysi “Sunʼiy intellekt” agentlari ko’proq javobgarlik olishini belgilashda to’g’ridan-to’g’ri o’z rolini o’ynaydi.
Daromad ketidan quvish davridan keyin DeFi qayerga boradi
“Theoriq” sanoatni katta yillik daromad ko’rsatkichlari izlovidan uzoqlashtirish va foydalanuvchilardan talab qilinayotgan ish miqdorini kamaytirishga harakat qilmoqda. Bu yondashuv, rivojlandiruvchilar odamlarning qo’lda bajarishi kerak bo’lgan doimiy kuzatish, qayta muvozanatlash va qarorlar qabul qilish ishlarini mexanizatsiyalash yo’llarini qidirayotganiga asoslanadi.
Maqsad foydalanuvchilarni jarayondan olib tashlash emas, balki ular “DeFi”ni qo’shimcha ishdek olishmasligi uchun zanjir boshqaruvining muntazam, vaqt talab qiluvchi qismlarini hal qiluvchi vositalarni yaratishdir.
Jamoaga ko’ra, bozor sharoitlariga aralashmasdan moslasha oladigan tizimlar bilan qisqaroq ishlash davomida foydalanuvchilardagi qiziqish ortib boryapti. Bu turdagi avtomatlashtirishni sanoatning yetilish istagiga, kengayishiga va keng ko’lamdagi auditoriyani qabul qilishiga bosqich sifatida ko’rishmoqda.
Bu ishonchli, shaffof zanjirli avtomatlashtirishni keng yig‘ilishini ko‘zda tutuvchi holatdir, bunda «Theoriq» kompaniyasi va uning «AlphaVault» tizimi ahamiyatga ega bo’lishi mumkin. «Sunʼiy intellekt» boshqaradigan omborlar standartga aylanishi yoki dastlabki tajribalar bo‘lib qolishi hali noma’lum. Ammo sanoatning rivojlanish yo‘nalishi ularning kelishini tasodifiy emasligini his qildiradi.
