Keng moliyaviy bozorlar bosim ostida qolayotgan bir paytda, haqiqiy dunyo aktivlari (RWAlar) so’nggi vaqtlarda hamon barqaror qiziqish uyg’otayotgan oz sonli yo’nalishlardan biri sifatida ajralib turibdi. Bozor joriy yilda 150 foizdan ortiq o‘sdi. Shu bilan birga, «Plume» kompaniyasi (kripto sohasidagi kompaniya) hammuassisi va bosh direktori Kris Yin, eng ehtiyotkor prognozlarga ko’ra, keyingi yil ichida ushbu sohaning qiymati va foydalanuvchilari sonining 10-20 barobar ko‘payishi mumkinligini aytdi.
«BeInCrypto» nashriga intervyu bergan Kris Yin RWAlarning aynan ushbu davrda nima sababdan qiziqish uyg‘otayotganini tushuntirib berdi. U, shuningdek, ushbu yo‘nalish keyingi bozor bosqichida ham asosiy e’tiborni o‘ziga tortishda davom etishini bayon qildi.
2025-yilda investorlar nima uchun real aktivlarni (RWAs) tanlamoqda
To‘rtinchi chorakda kriptovalyuta bozori kuchli bosimga duch keldi, ko‘plab ishtirokchilar bozordan chiqib keta boshladi. Shunga qaramay, RWA sohasi oddiy foydalanuvchilar va yirik moliya tashkilotlarining qiziqishini jalb qilishda davom etmoqda.
RWA.xyz platformasining ma’lumotlariga ko‘ra, so‘nggi bir oyda aktivlar egalarining umumiy soni 103,7 foizga oshdi. Bu esa, bozor hissiyoti pasayib borayotganiga qaramasdan, ishtirokchilar faolligi ortayotganidan dalolat beradi.
«Plume» kompaniyasi (kripto kompaniya) hammuassisi ta’kidlashicha,
«RWA bozori turli sohaga tegishli, haqiqiy hayot bilan bog‘liq blokcheyn aktivlariga qiziqish ortgani sababli rivojlanmoqda. Bu biz duch kelgan “to‘liq ayiq bozori ham emas, to‘liq buqa bozori ham emas” muhitda aniqroqlik hissini bersa, ajab emas».
Umumiy iqtisodiy qiyinchiliklar davom etar ekan, Kris Yin investorlar markazlashmagan moliya (DeFi) bozoridagi foyda miqdori va barqarorligi borasida tobora ehtiyotkor bo‘layotganini ta’kidladi. Bunday vaziyatda RWAlar barqarorroq daromad manbasi sifatida ko‘rilmoqda.
DeFi’dagi foizlar bosim ostiga tushayotgan va iqtisodiy noaniqlik saqlanib qolayotgan bir vaqtda, tokenlashgan g‘azna qog‘ozlari yoki xususiy kredit vositalari xavf hisobga olinganda ko‘proq joziba kasb etmoqda.
Yin, shuningdek, joriy yilda «steyblkoinlar»ning tez o‘sishi kuchli barqarorlikka intilishdan darak berishini ta’kidladi. Ayniqsa, bu yirik institutsional ishtirokchilar uchun juda muhim.
«Stabilkoinlar RWAlarni jalb qilish jarayoning asosiga aylanar ekan, keyingi mantiqiy qadam – ushbu RWAlar uchun daromadli tokenlar (yield coins) va daromad manbaalarini yaratishdir. Odamlar xavfsiz, barqaror va ishonchli daromad beradigan yuqori sifatli aktivlarni xohlashadi. Steyblkoinlar odamlarni soha sari olib kirsa, daromadli imkoniyatlar esa institutsiyalar va oddiy foydalanavchilarning ushbu aktivlarga qiziqishini ta’minlayapti», – dedi Kris Yin «BeInCrypto» nashriga.
Investorlar barqarorlikka intilar ekan, Yinning fikricha, RWA bilan bog‘liq asosiy muammolardan biri – bu yo‘nalishda KYC (foydalanuvchini aniqlash tizimi) va huquqiy muvofiqlik xavflari ko‘payishi haqidagi qarashdir.
Shu bilan birga, Kris Yin tokenlashuv tartiblarni yanada ishonchli qilishini qayd etdi. Unga ko‘ra, aktiv darajasida shaxsni tasdiqlash, kirish huquqlari va tranzaktsiyalarni cheklash avtomatlashtirish orqali bir tizimga solinishi mumkin.
Fragmentar, blokcheyn tashqarisidagi muvofiqlik jarayonlariga tayanish o‘rniga, chiqaruvchilar token ichida real vaqt rejimida o‘ziga xos tekshiruvlar, avtomatik hisobot va o‘zgarmas (o‘chirib bo‘lmaydigan) audit izlarini joriy eta oladi.
Kelgusi davrda real aktivlar (RWA) bozorda asosiy yo‘nalish bo‘lib qolishi kutilmoqda
Bu yil RWAlar barqaror o‘sishda davom etar ekan, Yin ushbu yo‘nalish an’anaviy moliya va DeFinig kelajak bozor davrida ham doimiy e’tibor markazida bo‘lib qolishini aytdi.
Yinning qayd etishicha, hozirda RWAlarning asosiy qismi tokenlashgan davlat gʻazna qogʻozlarida jamlangan. Lekin bozor rivojlana borgan sayin, u xususiy kredit va boshqa muqobil aktivlarni tokenlash orqali yanada kengayishini kutmoqda.
Bunday yangi yo‘nalishlar tarkibida neft kabi foydali qazilmalar huquqlarining tokenlashuvi, shuningdek, grafik protsessorlar, energiya infratuzilmasi va boshqa haqiqiy resurslarning blokcheynda ifodalanishi kuzatilmoqda.
«G‘oliblar – bu imkoniyatlarni ilgari ko‘ra olganlar bo‘ladi, faqatgini o‘zini oqlagan eski usullarni ko‘paytirish bilan band bo‘lganlar emas», – deya izohladi Kris Yin.
Ayni paytda, o‘tgan oyda «Coinbase Ventures» (venchur kapital fondi) RWAlarning doimiy shartnomalari (perpetuals)ni moliyalashtirishni istagan yo‘nalishlardan biri sifatida ta’kidladi, bu esa yirik ishonch belgisi. Kris Yin shuningdek, kompaniya doim doimiy RWA shartnomalari borasida ijobiy qarashlarni saqlab kelayotganini ochiqladi.
Yinning aytishicha, doimiy shartnomalar odatda spot bozorlarga qaraganda ancha ko‘p savdo hajmi yaratadi, bunga, eng avvalo, foydalanuvchilarga qulay platformalar sabab. Uning fikriga ko‘ra, perp’lardan foydalanish juda oddiy: ishtirokchilar yo‘nalishni osongina tanlay olishadi va moliyaviy yelka qo‘shish imkoniga ega bo‘lishadi.
«Biz «Plume» kompaniyasida har doim shunday deymiz: RWAlarni blokcheynga to‘liq olib chiqish uchun ularni aynan kripto sohasiga mos shaklga keltirish kerak. Spot bozor uchun – biz RWAlarni cheklovsiz, bir-biriga biriktiriladigan va likvid qilishimiz lozim, Nest RWA daromad protokoli orqali shuni amalga oshiryapmiz. Kriptosoha ishtirokchilari boshqa usul bilan ham – doimiy shartnomalar (“perps”) orqali ham aktivlarga kiradi. Biz aynan shunday format, yaʼni perplarni RWAlarni ommalashtirishga yordam berishiga qattiq ishonamiz», – dedi u.
Kris Yin, shuningdek, real dunyodagi barqaror daromad atrofida innovatsiyalar ortib borayotganiga e’tibor qaratdi. Uning ta’kidlashicha, bu loyihalar blokcheynda daromadni olish va savdo qilish usulini o‘zgartirmoqda.
Misol sifatida, Yin «Pendle» protokoli (kripto loyiha)ni tilga oldi. Unga ko‘ra, bu tizim asosiy va daromad qismini ajratib, RWA tokenlarining naqd oqimini yangi bozor tuzilmasi uchun yaratdi.
Bitta protokol doirasidan tashqarida ham RWAlar ko‘plab blokcheyn ekotizimlarida ommalashib boryapti, deya ta’kidladi Yin.
«Solana» blokcheyn ekotizimidagi RWA to‘lqini shuni ko‘rsatmoqda: qachonki daromad tezkor, dasturlashtiriladigan va millionlab foydalanuvchiga ochiq bo‘lsa, natija kuchli bo‘ladi», – dedi u.
Yin qayd etdi, «Solana» tarmog‘ining tezligi va ko‘p ma’lumotni bir vaqtning o‘zida uzatish imkoniyati uni yirik miqyosda yuqori darajadagi daromad olish operatsiyalarini amalga oshira oladigan kam sonli tarmoqlardan biriga aylantiradi. Bu xususiyat ayniqsa muhim ahamiyat kasb etadi, chunki RWA (real aktivlarning tokenlashtirilishi) endi passiv daromad manbai bo‘lishdan chiqib, ko‘proq faol va bozorda erkin savdo qilinadigan daromad iqtisodiyotiga aylanmoqda.
«U erda bo‘layotgan eksperimentlar RWA sohasining keyingi bosqichiga kirishdan oldingi dastlabki bosqichini eslatadi. RWA’larni blokcheynga o‘ziga xos tarzda olib chiqadigan vositalar eng qiziqarli yo‘nalishlardir. Shunday ekan, RWA perpetual shartnomalari ushbu yo‘nalishlarning biri, ammo bu sport yoki pokemon kartalari bilan bog‘liq yangi aktiv turlari, «Tradible» kompaniyasi orqali, yoki sug‘urta xizmatlari kabi moliyaviy yangiliklar, «Cork» kabi loyihalar misolida ham ko‘plab yangi imkoniyatlarga eshik ochmoqda», — dedi u.
Ushbu kengayish bilan birga, Yin reglament va qonunchilik talablariga moslashuv doimo asosiy e’tiborda bo‘lishini ta’kidladi. U qayd etdi: muvofiqlikka jiddiy yondashgan loyihalar uzoq muddatda muvaffaqiyatli bo‘lishi kutilmoqda. Chunki hukumatlar va yirik tashkilotlar tobora ko‘proq onlayn aktivlarni chiqarishda zamonaviy reglament xavfsizligini va aniq standartlarni talab qilmoqda.
2026 yilda real aktivlarni tokenlashtirish sohasida qanday o‘zgarishlarni kutish mumkin
Oldinga qarab, Yin RWA sohasini yaqin 12 oyda yangi bosqichga olib chiqadigan uchta asosiy o‘sish omilini ko‘rsatdi. Eng avvalo, u pastdan yuqoriga yo‘nalgan qabul qilish va o‘sish jarayoni davom etayotganini aytdi.
Yinning fikricha, so‘nggi bir yil ichida RWA qiymati uch baravardan ko‘proq oshgan. Bundan tashqari, ushbu aktiv egalari soni yetti martadan ziyod ko‘paygan.
«Plume kompaniyasining asosiy tarmog‘i ishga tushirilishi RWA egalarining umumiy sonini ikki baravar oshirdi. Ularning soni hech to‘xtamay o‘smoqda, ayniqsa, kriptosoha bozorida hali ham RWA’lar juda kichik ulushni tashkil etadi», — deya ta’kidladi u.
Ikkinchidan, Yin tashkilotlar va tartibga soluvchilardan yuqoridan pastga yo‘nalgan muvofiqlik kuchayayotganini qayd etdi. Unga ko‘ra, hozirda hukumatlar, moliyaviy muassasalar va «texnologiya kompaniyalari» aktivlarni tokenlashtirishga jiddiy e’tibor qaratmoqda. Bu jarayonlar ko‘p vaqt talab qilsa-da, oxir–oqibat ular yuzlab milliard dollar bahosidagi aktivlarni blokcheynga olib chiqishga xizmat qilishi mumkin.
Nihoyat, «Plume» kompaniyasi rahbari umumiy iqtisodiy sharoitlarni tarmoq rivojlanishiga yordam beruvchi muhim omil sifatida ko‘rsatdi.
«Makroiqtisodiy vaziyat hozirgidek bo‘lib turgan paytda, ham blokcheynda, ham tashqarida odamlar barqaror daromad manbalarini va muqobil aktivlarni izlashda davom etmoqda. Bular esa tabiiy ravishda onlayn RWA o‘sishiga yo‘l ochadi», — dedi u «BeInCrypto» nashriga.
Yin keltirdi: Shuncha ko‘plab omillar mavjud bo‘lsa, rivojlanish sekinlashishi uchun asos deyarli yo‘q. Unga ko‘ra,
«Qiymat va foydalanuvchilar sonida keyingi yili 10-20 barobar o‘sish — kutadigan natijamiz uchun eng past ko‘rsatkich», — dedi u.
Xulosa qilib aytganda, RWA’lar endi qisqa muddatli moda emas, balki 2026 yilda butun sanoatning asosiy tarkibiy qismi sifatida shakllanmoqda. Ko‘lam kengayishi, aktiv turlari ko‘payishi va yanada kuchli muvofiqlik, bularning barchasi ushbu sohaning keyingi bosqichda markaziy rol o‘ynashiga sharoit yaratmoqda.
