«Solana» jamg‘armasi (fondi) kvant kompyuterlariga chidamli blokcheyn xavfsizligi yo‘lida aniq qadam tashladi: ular «Solana» sinov tarmog‘iga kvantdan so‘nggi raqamli imzolarni joriy qildi.
Bu harakat kvant hisoblash texnologiyalari xavfi oldingidan ko‘ra tezroq paydo bo‘lishi mumkinligi borasidagi ortib borayotgan xavotirlar fonida amalga oshirildi.
Solana kvant xavfsizligiga ega yangilanishni post-kvant test tarmog‘ini ishga tushirish bilan boshladi
«Solana» blokcheyni – kvant texnologiyalaridan xavotirda bo‘lgan tarmoqlar ro‘yxatiga qo‘shilgan eng so‘nggi platforma. Bungacha «Efirium» va «Cardano» (kripto-loyiha) ham xavfsizlik choralarini ko‘rgan edi. Endi «Solana» ham sinov tarmog‘ida kvantdan so‘nggi raqamli imzolarni qo‘llash orqali o‘z xavfsizligini oshirmoqda.
«Kvant kompyuterlari hozircha mavjud emas, biroq «Solana» jamg‘armasi bunga tayyorlanmoqda. Shu maqsadda biz «Project Eleven» loyihasi (kvantdan so‘nggi kriptografiyani tadqiq qilish tashkiloti) bilan hamkorlikda xavfsizlik darajamizni o‘rganganmiz. Natija sifatida bugun ilk qadam – «Solana» sinov tarmog‘ida kvantdan so‘nggi imzolarni joriy etganimizni mamnuniyat bilan e’lon qilamiz», — deb yozdi «Solana» jamg‘armasi «X» ijtimoiy tarmog‘ida bergan xabarida.
Bu oldindan amalga oshirilgan harakat «Project Eleven» tomonidan o‘tkazilgan keng qamrovli kvant xavfini baholash natijasidir. Mazkur tashkilot raqamli aktivlar uchun kvantdan so‘nggi kriptografiya va migratsiya strategiyalari bo‘yicha mutaxassis hisoblanadi.
Baholashda kelajakda kvant texnologiyalari rivoji «Solana» platformasining asosiy infratuzilmasiga, validador (tasdiqlovchi tugunlar) xavfsizligiga, foydalanuvchi hamyonlariga va uzoq muddatli kriptografik qarashlarga qanday ta’sir qilishi o‘rganildi.
Hamkorlik doirasida «Project Eleven» tomonidan ham ishlaydigan kvantdan so‘nggi imzo tizimi «Solana» sinov tarmog‘iga joriy qilindi. Bu, bugungi texnologiyalar yordamida har tomonlama kvantdan himoyalangan bitimlarni amalga oshirish mumkin va ommaviy joriy etish uchun ham qulay ekanini ko‘rsatadi.
Bu natija blokcheyn tizimlarining kvantga chidamligi faqat nazariy muammo degan eski qarashlarni rad etadi.
«Bizning mas’uliyatimiz shundan iboratki, «Solana» nafaqat bugun, balki kelajakda ham xavfsiz bo‘lib qolishi kerak», — deyiladi «Solana» jamg‘armasi rasmiy blogida «Solana» jamg‘armasi texnologiyalar departamenti vitse-prezidenti Mett Sorg nomidan keltirilgan izohda.
Mett Sorg ta’kidlaganidek, «Solana» ekotizimida har doim yangiliklar joriy qilish madaniyati bo‘lgan. Bu yil, ular yangi ikkinchi mijoz dasturi va zamonaviy konsensus – ya’ni bitimlarni tasdiqlash tartibini joriy etadi.
«Project Eleven» tomonidan tashabbus sifatida boshlangan bu kabi harakatlar, tarmoqni kuchaytirish va uni oldingi safda ushlab turish yo‘lidagi dastlabki va aniq qadamlardir. Bu, «Solana» tarmog‘ining uzoq muddat mustahkamligini ta’minlashga xizmat qiladi.
«Project Eleven» ijrochi direktori Aleks Pruden «Solana»ning ushbu qarorini faol xavfni boshqarish namunasi sifatida baholadi, reaktiv (faqat muammo chiqqanda) emas, balki oldini oluvchi himoya sifatida ko‘rsatdi.
««Solana» kvant kompyuterlari muammo bo‘lishini kutmadi. Ular erta investitsiya kiritdi, og‘ir savollarga javob topdi va bugun amaliy choralar ko‘rdi. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, bugungi texnologiya bilan «Solana»da kvantdan so‘nggi xavfsizlikni ta’minlash mumkin,» — dedi Aleks Pruden.
Kvadratli tahdid qanchalik yaqin? Kriptovalyuta yetakchilari vaqti qisqarayotgan bir paytda bir-biri bilan fikrlari to‘g‘risida kelisha olmayapti
Ushbu yangilik kriptosohada keng muhokama qilinayotgan mavzuda – kvant kompyuterlari «Bitkoin» va «Efirium» kabi blokcheynlarni muhofaza qiladigan an’anaviy kriptografik tizimlar uchun qachon real xavfga aylanadi – degan savolga javob izlash paytida e’lon qilindi.
So‘nggi tadqiqotlar esa bu vaqt ancha qisqarib borayotganini ko‘rsatmoqda, va haqiqiy kvant xavfi kelgusi bir necha yilda yuzaga kelishi, hatto, avval o‘ylangandek, o‘n yilliklar emasligi ta’kidlanmoqda.
Sohadagi fikrlar esa bir-biridan farq qiladi. «Cardano» (blokcheyn platformasi) asoschisi Charlz Hoskinson avvalroq kvant xavfiga ortiqcha baho berilayotganini bildirgan edi. U kriptosohadagi tahdidlar faqat harbiy darajadagi kvant ko‘rsatkichlari paydo bo‘lgandan so‘ng, ehtimol 2030-yillarda paydo bo‘lishini aytgan.
Shuningdek, u kvantga chidamli kriptografiya hisoblash xarajatlarini sezilarli darajada oshirishini va ish unumdorligini pasaytirishini ham ogohlantirgan.
Boshqa tarmoqlar esa bu mavzuga ko‘proq zudlik bilan yondashmoqda. Masalan, «Efirium» ochiq tarzda o‘zining uzoq muddatli yo‘l xaritasida kvant xavfsizligini ustuvor vazifa sifatida e’lon qilgan. «Efirium» asoschisi Vitalik Buterin ogohlantirishicha, «Efirium» va «Bitkoin» blokcheynlari uchun kriptografik xavflar bu o‘n yillik oxirigacha tayyorgarlik ko‘rilmasa yuzaga chiqishi mumkin.
«Solana»dan tashqari, ushbu hamkorlik butun sohaga xos yangi, ya’ni kvantga chidamli infratuzilma sari yo‘nalishda o‘sib borayotgan harakatlarni aks ettiradi. Mutaxassislar tobora ko‘proq ogohlantirmoqda – agar blokcheynlar faqat an’anaviy imzo tizimlariga tayanadigan bo‘lsa, kelajakda quyidagi tahdidlar yuzaga kelishi mumkin:
- O‘g‘irlangan mablag‘lar
- Soxtalashtirilgan validador shaxslar
- Sistema darajasidagi chuqur kriptografik nosozliklar
«Project Eleven» tashkiloti, bundan keyin ham «Solana» va butun ekotizim ishtirokchilari bilan birgalikda ishlashini ma’lum qildi. Bu yondashuv shuni ko‘rsatmoqdaki, tarmoqlar quyidagilarni baholashga kirishyapti:
- Migratsiya yo‘nalishlari
- Yangi paydo bo‘layotgan standartlar
- Kvantdan keyingi zamonaviy kriptografik elementlarni joriy qilish
«Solana» sinov tarmog‘ida kvantdan so‘nggi texnologiyani joriy qilish allaqachon bu yo‘lda texnik to‘siqlar bartaraf etilayotganini bildiradi. Hali blokcheyn kriptografiyasini buzishga qodir kuchli kvant kompyuterlari yaratilib ulgurmadi, biroq sohada vaqt – bu ishonch va barqarorlik, oldindan tayyorgarlik esa xavfsiz kelajak uchun muhim ahamiyatga ega.
Kvant tahdidlari ikki yildan so‘ng yoki o‘n yildan keyin yuzaga chiqadimi, baribir blokcheyn xavfsizligini zamon bilan birga rivojlantirish poygasi allaqachon boshlangan. «Solana» bu sohada eng oldingi qadam tashlaganlar qatoridan joy oldi. Bozor barqarorligi, investitsiyalar barqarorligi, kelajak barqarorligi aynan mana shunday innovatsion va mas’uliyatli yondashuvlarga suyanadi.
