«Coinbase» kriptovalyuta birjasi tayyorlagan yaqindagi hisobotga ko‘ra, AQSh hukumatining barqaror tokenlar (steyblkoinlar)ni joriy etish siyosati asosan dollarning global ustunligini mustahkamlashga qaratilgan. Shuning uchun bu yondashuv ichki ehtiyojlardan ko‘ra tashqi maqsadga ko‘proq xizmat qiladi.
Hisobot barqaror tokenlar tijorat banklarining omonat qabul qilish va kredit berish vazifalariga tahdid soladi degan fikrni rad etadi. U foydalanuvchilar talabi va foydalanish odatlarini to‘g‘ri tushunish zarurligini ta’kidlaydi.
“Banklarni yo‘q qiluvchi” haqidagi mifni rad etish
Payshanba kuni, «Coinbase» kriptovalyuta birjasi bosh siyosat bo‘yicha direktori Faryar Shirzad, X ijtimoiy tarmog’i dagi sahifasida deb yozdi: «Barqaror tokenlar bank kreditlarini yo‘q qiladi degan narrativ haqiqatni hisobga olmaydi».
Uning tushuntirishicha, barqaror tokenlarga talab asosan AQShdan tashqarida shakllanadi. Bu esa dollarning dunyodagi taʼsirini kengaytiradi va ustun mavqeini mustahkamlashga xizmat qiladi. Faryar Shirzad tarixiy o‘xshatish ham keltirdi: pul bozori fondlari (MMF — qisqa muddatli, past xavfli qimmatli qog‘ozlarga sarmoya kiritadigan jamg‘arma) paydo bo‘lgan paytda ham shunga o‘xshash xavotirlar bo‘lgan.
«Barqaror tokenlar to‘lovlar uchun xuddi pul bozori fondlari jamg‘arma uchun qilgan ishni qilmoqda: raqobat orqali yangiliklarni tezlashtirmoqda», — dedi Faryar Shirzad. «Tezroq, arzonroq va dasturlashtiriladigan tranzaksiyalar xavf emas — kechikkan, ammo zarur taraqqiyotdir». Kriptosohada vaqt — bu nafaqat pul, balki ishonch.
Rentabellik haqidagi xavotirlar va global foydalilik
Wall Streetdagi moliyaviy tashkilotlar yaqinda barqaror tokenlar bo‘yicha qo‘shimcha tartiblar joriy etishni talab qildi, ayniqsa foiz to‘lovlari masalasida. Iyul oyida qabul qilingan «GENIUS» qonuni to‘lovga yo‘naltirilgan barqaror tokenlarda foiz to‘lashni taqiqlaydi. Biroq, to‘lovdan tashqari maqsadlarda ishlatiladigan barqaror tokenlar Markazlashmagan moliya (DeFi) yoki Markazlashtirilgan moliya (CeFi) platformalari orqali baribir daromad bera oladi.
Bank sohasidagi manfaat guruhlari — jumladan, «American Bankers Association» savdo uyushmasi, «Bank Policy Institute» siyosiy-tahliliy institut va «Consumer Bankers Association» savdo uyushmasi — bunday jarayon bank omonatlari oqib ketishiga sabab bo‘lishi mumkinligini bildirdi. Bozor barqarorligi, investitsiyalar barqarorligi, kelajak barqarorligi — ular aynan shundan xavotirda.
Katta hajmdagi depozitlar chiqimi haqidagi xavotir muammo emas
«AQSh Moliya vazirligi» davlat idorasi 2024-yil aprelidagi tadqiqotida omonatlarning katta miqdorda chiqib ketish ehtimolini baholagan. Xususan, agar barqaror tokenlar bo‘yicha foiz to‘lovlari umumiy me’yorga aylansa, bank tizimi 6,6 trillion dollargacha mablag‘ yo‘qotishi mumkinligi qayd etilgan.
Biroq, «Coinbase» kriptovalyuta birjasi hisobotida bu e’tirozlar barqaror tokenlarning amaldagi qo‘llanish holatlarini e’tibordan chetda qoldirayotgani aytiladi. «Coinbase» kriptovalyuta birjasining ma’lumotiga ko‘ra, talabning katta qismi xalqaro foydalanuvchilardan keladi. Ular «dollarga ulanish», ya’ni dollar qiymatini saqlab turish imkonini izlaydi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda barqaror tokenlardan «dollarga amaliy kirish yo‘li» sifatida foydalaniladi. Maqsad — mahalliy valyuta qadrsizlanishini yumshatish yoki moliyaviy infratuzilma yetishmovchiligini qoplash.
Hisobot shuni ham ko‘rsatadiki, barcha barqaror tokenlar o‘tkazmalarining qariyb uchdan ikki qismi Markazlashmagan moliya (DeFi) hamda Blokcheynga asoslangan platformalar ichida sodir bo‘ladi. «Coinbase» kriptovalyuta birjasi buni quyidagicha izohladi: «Barqaror tokenlar hozirgi AQSh bank tizimiga parallel, biroq undan mustaqil ishlaydigan yangi moliyaviy infratuzilmaning asosiy qismidir».
Faryar Shirzad o‘z pozitsiyasini yana bir bor ta’kidladi: «Banklar barqaror tokenlar yordamida xizmatlarini yaxshilashi mumkin, ammo ularni tahdid deb baholash vaziyatni noto‘g‘ri talqin qilishdir». U xulosaladi: barqaror tokenlar «dollarning global rolini kuchaytiradi va AQSh cheklamasligi kerak bo‘lgan raqobat afzalliklarini ochib beradi». Faoliyat nafaqat yangiliklar, balki mas’uliyat bilan belgilanadi.
