2025-yilda global barqaror tokenlar bozori kuchaymoqda, «SoftBank» (investitsiya kompaniyasi) va «ARK Investment» (investitsiya kompaniyasi) kabi yirik tashkilotlar «Tether» (kripto kompaniyasi) kabi infratuzilma o’yinchilariga investitsiya qilishni maqsad qilmoqda.
«Tether» va boshqa barqaror tokenlar kengayishda davom etar ekan, tahlilchilar tezkor qabul qilish moliyaviy xavflarni keltirib chiqarishi mumkinligini ogohlantirmoqda. Ayniqsa, bu markaziy banklarning foiz stavkalarini nazorat qilish va valyuta kursi barqarorligini saqlash qobiliyatiga ta’sir qilishi mumkin.
Tetherning kengayishi va investorlar qiziqishi
«Tether» taxminan 20 milliard dollar mablag’ yig’ishni rejalashtirmoqda. Bu kompaniyani taxminan 500 milliard dollarga baholanishiga olib kelishi mumkin. Bu esa uni dunyoning eng qimmat xususiy kompaniyalari qatoriga qo’shishi mumkin. «Tether» bu kapitalni o’zining asosiy barqaror token biznesidan tashqariga diversifikatsiya qilish uchun ishlatmoqchi. Hozirda u 170 milliard dollardan ortiq USDT ta’minotini qo’llab-quvvatlaydi.
«SoftBank» kriptovalyutaga investitsiyalarini doimiy ravishda kengaytirmoqda. «ARK Invest» esa, Keti Vud boshchiligida, so’nggi yillarda bir nechta yuqori darajadagi kripto moliyalashtirish bitimlarini amalga oshirdi.
Agar bu moliyalashtirish amalga oshsa, bu «Tether»ning tashqi kapital izlashdagi eng katta qidiruvi bo’ladi. «Cantor Fitzgerald» (aksiyadorlik kompaniyasi), «Tether»ning aksiyadori, ushbu potentsial tranzaksiyada maslahat bermoqda. Bozor kuzatuvchilari bu harakatni barqaror token chiqaruvchining ustun mavqei va raqamli aktiv infratuzilmasiga bo’lgan o’sib borayotgan ishonchni aks ettiradi, deb hisoblashmoqda.
Katta AQSh g’aznachilik obligatsiyalari va o’sib borayotgan Bitkoin zaxirasi bilan qo’llab-quvvatlangan «Tether» kriptosohada eng foydali kompaniyalardan biriga aylandi. 2025-yilning ikkinchi choragida u 4,9 milliard dollar sof daromad e’lon qildi, bu o’tgan yilga nisbatan 277% ko’proq.
Bozor portlashi bilan birga institutsional naqd pul kirib kelmoqda
2025-yilda barqaror tokenlar sektori portlovchi o’sish bosqichidan o’tmoqda. Bu misli ko’rilmagan darajada tashkilotlar tomonidan qabul qilinishi va butun dunyo bo’ylab paydo bo’layotgan tartibga solish aniqligi bilan bog’liq. «Coinbase» (kriptovalyuta birjasi) avgust hisobotida keltirilgan tahlilga ko’ra, barqaror tokenlarning umumiy bozor kapitalizatsiyasi 275 milliard dollardan oshib ketdi. Ba’zi tahlilchilar bozor 2028-yilga kelib 1 trillion dollarga yetishi mumkinligini taxmin qilmoqda.
Bu o’sish barqaror tokenlarning xalqaro to’lovlarda qo’llanilishi bilan bog’liq. Janubi-Sharqiy Osiyoda B2B tranzaksiyalarining 43% dan ortig’i uchun ishlatilmoqda. Bu yil tashkilotlar barqaror tokenlarni faol ravishda integratsiya qilayotgan burilish nuqtasini belgilaydi. «Fireblocks» (kriptovalyuta kompaniyasi) so’rovi shuni ko’rsatdiki, so’ralgan tashkilotlarning 90% barqaror tokenlarni xazina boshqaruvi va xalqaro hisob-kitoblar uchun qabul qilmoqda.
«Tether»ning maqsadlaridan tashqari, boshqa yirik o’yinchilar ham maydonni o’zgartirmoqda: to’qqizta yirik Yevropa banklari (shu jumladan, «ING», «UniCredit» va «Danske Bank») MiCA talablariga mos keladigan yevro-denominatsiyali barqaror tokenni ishga tushirish uchun kuchlarini birlashtirdi. «Finastra» (texnologiya kompaniyasi) kabi kompaniyalar «Circle» (USDC chiqaruvchisi) bilan bank to’lov oqimlariga barqaror tokenlarni integratsiya qilish uchun hamkorlik qilmoqda.
Bu harakat Osiyoda ham kuchaymoqda. Janubiy Koreyaning yirik moliyaviy institutlari barqaror tokenlar davriga tayyorgarlik ko’rishda faol ishtirok etmoqda. Ular o’zlarining Koreya Voniga asoslangan barqaror tokenlarini ishga tushirish uchun ichki rivojlanish va strategik hamkorlikni o’z ichiga olgan “Ikki yo’nalishli strategiya”ni faol ravishda amalga oshirmoqda.
Masalan, kamida sakkizta yirik bank, jumladan, «KB Kookmin Bank» va «Shinhan Bank», birgalikda korxona va infrastrukturani yaratish uchun konsortsium tuzayotgani haqida xabar berilmoqda. Bu aynan Von asosidagi barqaror tokenni birgalikda chiqarish uchun mo’ljallangan. Bundan tashqari, yetakchi banklar xorijiy barqaror token chiqaruvchilar, masalan, AQSh kompaniyasi «Circle» bilan hamkorlikni muhokama qilish uchun bevosita uchrashmoqda. Shu bilan birga, o’zlarining raqamli valyuta tizimlaridan foydalangan holda haqiqiy dunyo hisob-kitoblari uchun Proof-of-Concept (PoC) sinovlarini o’tkazish uchun ichki ishchi guruhlar tashkil etmoqda.
Barqaror tangalardan foydalanishning ortishi moliyaviy xavflarni keltirib chiqaradi
«Moody’s Ratings» (reyting agentligi) tomonidan 25-sentabrda chop etilgan yangi hisobotda raqamli valyuta egaligi butun dunyo bo’ylab 2024-yilga kelib 562 million kishiga yetgani, bu o’tgan yilga nisbatan 33% ko’proq ekanligi haqida ogohlantirilmoqda. Janubi-Sharqiy Osiyo, Afrika va Lotin Amerikasi kabi rivojlanayotgan bozorlarda kriptovalyutalar inflyatsiyadan himoya, pul o’tkazmalari va moliyaviy inklyuziya uchun keng qo’llanilmoqda.
Barqaror tokenlarning tezkor kengayishi tizimli zaifliklarni keltirib chiqaradi. Keng qo’llanilishi markaziy banklarning foiz stavkalari va valyuta barqarorligini nazorat qilish qobiliyatini kamaytirishi mumkin. Bu tendensiya “kriptolashuv” deb ataladi. Banklar omonatlarning barqaror tokenlar yoki kripto hamyonlarga o’tishi natijasida depozitlarning kamayishini boshdan kechirishi mumkin. Kam tartibga solingan zaxiralar esa likvidlik inqirozlarini keltirib chiqarishi va hukumat aralashuvini talab qilishi mumkin.
Biroq, notekis tartibga solish tizimlari mamlakatlarni xavf ostida qoldiradi. Rivojlangan iqtisodiyotlar barqaror tokenlarni yanada qat’iyroq tartibga solishni boshlamoqda. Yevropa MiCAni joriy qilmoqda, AQSh esa GENIUS qonunini qabul qilmoqda, Singapur esa darajali tizimni qo’llamoqda. Aksincha, ko’plab rivojlanayotgan bozorlarda to’liq qamrovli qoidalar yo’q, va mamlakatlarning uchdan biridan kamrog’i to’liq spektrli tartibga solishga ega.