Braziliya Kongressi hozirda mamlakatda kripto soliqlarini o’zgartirishi mumkin bo’lgan vaqtinchalik chorani muhokama qilmoqda — va bu o’zgarishlar har doim ham yaxshilikka olib kelmasligi mumkin. Agar qabul qilinsa, islohot barcha kripto daromadlariga, ularning hajmidan qat’i nazar, 17,5% soliq solishni nazarda tutadi.
«Coinbase» kompaniyasining Amerika mintaqasi bo’yicha mintaqaviy direktori Fabio Pleinning aytishicha, taklif etilgan chora chakana va kichik miqyosdagi investorlar uchun sezilarli orqaga qadam bo’ladi. Shu bilan birga, katta boylikka ega shaxslar foyda ko’rishi mumkin.
1303/25-sonli vaqtinchalik chora nima?
Iyun oyida Braziliya federal hukumati 1303/25-sonli vaqtinchalik chorani qabul qildi, bu turli moliyaviy vositalar, jumladan kriptovalyutalar uchun soliq tartibini soddalashtirishni maqsad qilgan.
Ushbu yangi vaqtinchalik chora Braziliya hukumatiga hozirgi progressiv kripto soliq tizimini 17,5% lik tekis stavka bilan almashtirish imkonini beradi. Bu o’zgarish avvalgi darajali tuzilmani vaqtincha bekor qiladi, daromadlarni hajmiga qarab 15% dan 22,5% gacha soliq soladi.
Bundan tashqari, chora R$35,000 yoki taxminan $6,500 dan kam bo’lgan barcha kripto tranzaksiyalari uchun mavjud bo’lgan imtiyozni bekor qiladi. Shuningdek, kripto aktivlarining soliq tartibini ularning qayerda saqlanishidan qat’i nazar standartlashtiradi. Tekis stavka o’z-o’zini saqlash hamyonlari va chet el hisoblari uchun bir xil qo’llaniladi.
Hukumat ushbu chorani jiddiy daromad yetishmovchiligini bartaraf etish va fiskal maqsadiga erishish uchun qabul qildi. Ushbu qonunchilik avvalgi siyosiy muvaffaqiyatsizlikka javoban qabul qilindi, unda Kongress hukumatning Moliya Tranzaksiyalari Solig’ini (IOF) oshirishga urinishini bekor qilgan edi.
Ushbu yangi soliqni joriy etish orqali Braziliya yo’qotilgan daromadni qoplash va 2025 yilda nol defitsitga erishishni maqsad qilmoqda. Biroq, chorani kelajagi hali aniq emas. Kongress uni doimiy qonunga aylantirish uchun tez orada ovoz beradi.
«Kripto bo’yicha kamida o’n beshta taklif etilgan tuzatishlar mavjud bo’lib, ular ushbu buzilishlarni tuzatishga qaratilgan va ovoz berish sentyabr va oktyabr oylari orasida kutilmoqda. Agar MP tasdiqlanmasa, u qonunga aylantirilmaydi va taklif etilgan qoidalar qo’llanilmaydi. Agar tasdiqlansa, u 2026 yil 1 yanvardan kuchga kiradi», — dedi Fabio Plein «BeInCrypto»ga.
Biroq, kripto soliqlaridagi ushbu o’zgarishlar Braziliyadan innovatsiyalarni uzoqlashtirishi mumkin, bu sohada an’anaviy ravishda yetakchi bo’lgan mamlakat.
Kriptovalyuta va qimmatli qog’ozlar: muomala farqi
Braziliya kripto hamjamiyatining 1303/25-sonli vaqtinchalik choraga munosabati asosan salbiy bo’ldi. Pleinning aytishicha, qonunchilik Braziliyada kripto soliqlardan ozod qilingan degan noto’g’ri g’oyaga asoslanadi.
«Kripto ‘soliq to’lamaydi’ degan noto’g’ri, lekin doimiy narrativ mavjud, garchi sektor allaqachon korporativ soliqlar (Korporativ daromad solig’i, CSLL, PIS, COFINS), mavjud ushlab qolish majburiyatlari va ichki operatsiyalar bo’yicha 15%–22,5% va xalqaro operatsiyalar bo’yicha 15% progressiv oxirgi foydalanuvchi stavkalarini to’laydi», — dedi Plein.
Garchi chora keng ko’lamli investitsiya qimmatli qog’ozlari bo’yicha soliqlarni birlashtirishni maqsad qilsa-da, u kripto qimmatli qog’ozlarga nisbatan noqulay holatda ekanligini qo’shimcha qildi.
«Qimmatli qog’ozlar bilan solishtirganda, kripto yomonroq muomala qilinadi: qimmatli qog’ozlar R$60,000 choraklik imtiyozdan foydalanadi va qimmatli qog’ozlardagi norezident investorlar ushlab qolish (WHT) daromad solig’iga duch kelmaydi», — deb tushuntirdi u.
Ayni paytda, tekis stavka solig’i va oylik minimal imtiyozni bekor qilish kichik investorlar uchun katta ta’sir ko’rsatadi.
Soliq o’zgarishlaridan kim foyda ko’rishi mumkin?
Vaqtinchalik chora ostida, kripto tranzaksiyalari uchun R$35,000 oylik imtiyozni bekor qilish har bir xarid yoki sotuv uchun kapital daromadlar hisobini talab qiladi. Plein bu tushunchani Braziliyada endi mavjud bo’lmagan Moliya Tranzaksiyalari bo’yicha Vaqtinchalik Hissa (CPMF) solig’i bilan solishtirdi.
1997 yilda qabul qilingan CPMF deyarli barcha moliyaviy tranzaksiyalarga, jumladan bank hisoblaridan pul yechish va o’tkazmalarga soliq solgan edi. Ushbu chora kaskad ta’siri va tasodifiy investorlar uchun ta’siri tufayli keng tanqid qilingan edi. Jamoatchilik noroziligi va siyosiy bosim tufayli, qoida 2007 yilda tugatildi.
«Bu kapital daromadlar bo’yicha daromad solig’i bo’lib qolsa-da, har bir kichik tranzaksiyani to’lash qobiliyatini hisobga olmasdan soliq solish amalda ‘har bir bosishda CPMF’ni yaratadi: kripto yordamida non sotib olish kimnidir treyderga aylantirmasligi kerak», — dedi Plein.
Plein yangi tekis stavka hukumatning soliqlarni oshirmaslik haqidagi da’vosiga zid ekanligini ta’kidladi. Bu oylik imtiyozni olib tashlaydi va minimal soliqni 15% dan 17,5% gacha oshiradi.
Paradoxal ravishda, ushbu vaqtinchalik chora katta boylikka ega shaxslar uchun ko’proq foydali.
«Garchi ‘super-boylar’ni nishonga olish sifatida taqdim etilgan bo’lsa-da… 17,5% lik tekis stavka yuqori stavkani (avval 22,5% gacha) pasaytiradi, shu bilan birga kichik investorlar uchun yukni oshiradi, bu adolat kutishlariga zid natija», — dedi Plein «BeInCrypto»ga.
Vaqtinchalik chora kripto faoliyatiga yangi Ushlab Qolish Daromad Solig’ini (WHT) ham kiritadi, bu esa yana bir qavat bahs-munozaraga sabab bo’ladi.
Daromad va likvidlikka soliq solish
WHT bu shaxsning daromadidan pulni olmasdan oldin to’g’ridan-to’g’ri olinadigan soliqdir. Kriptoga qo’llanilganda, ushbu yangi soliq markazlashgan platformalar tomonidan taklif etiladigan “DeFi-xizmat sifatida” va “staking-xizmat sifatida” kabi faoliyatlarga ta’sir qiladi.
Bunday soliq platformalarni mijozning kripto aktivlarini sotishga majbur qilishi mumkin. Bu soliqni to’lash uchun kerak bo’ladi. «Plein» (tahlilchi) fikriga ko’ra, bu yondashuv noto’g’ri, chunki u boylik solig’i va daromad solig’i tamoyillarini aralashtiradi.
Yangi soliq chet el investorlariga va likvidlik ta’minotchilariga ham taalluqli bo’ladi. Bu esa raqobatbardoshlikni pasaytirishi mumkin. Braziliyada an’anaviy qimmatli qog’ozlar chet el investorlaridan bu soliqdan ozod qilinadi. Bu esa xorijiy kapitalning kripto bozoridan chiqib, boshqa moliyaviy aktivlarga o’tishiga olib kelishi mumkin.
Plein foydalanuvchilarni kamroq tartibga solingan platformalarga o’tishga majbur qilishi mumkinligidan xavotirda.
«WHT (daromad solig’i) joriy etilishi foydalanuvchilarni markazlashmagan yechimlar va o’z-o’zini saqlashga undashi mumkin. Chet el investorlariga qo’llaniladigan WHT likvidlikni kamaytirishi va Janubiy Koreyada bo’lgani kabi ‘kimchi premium’iga o’xshash narx buzilishlarini keltirib chiqarishi mumkin», dedi u.
Plein bu chorani doimiy qilish Braziliyada kripto rivojlangan bir mamlakatda halokatli bo’lishi mumkinligidan xavotirda.
Global yetakchi yo’l ajralishida
Braziliya dunyodagi eng yuqori kripto qabul qilish darajalaridan biriga ega. Uning ko’plab fuqarolari kriptovalyutani nafaqat spekulyativ investitsiya uchun, balki kundalik tranzaksiyalar va inflyatsiyaga qarshi himoya sifatida ishlatadi.
«Taxminan 25 million braziliyalik (aholining taxminan 16%) allaqachon ishtirok etmoqda va 2026 yilga kelib 70 million foydalanuvchi kutilmoqda, Braziliya dunyodagi 7-eng katta bozor», dedi Plein.
Yuqori qabul qilish darajasi yangi soliq chorasining milliy iqtisodiyotga katta ta’sir ko’rsatishi mumkinligini anglatadi. Hozirgi Kongressdagi munozara nafaqat soliq qonunchiligi haqida, balki ish o’rinlari yaratadigan va investitsiyalarni jalb qiladigan tez rivojlanayotgan sohaning kelajagi haqida hamdir.
«Bu [vaqtinchalik chorani] to’g’ri qilish Braziliyada emas, balki chet elda innovatsiyalar, investitsiyalar va ish o’rinlarini rivojlantirish haqida», dedi Plein.
Ushbu chora yetukroq bozorni rivojlantiradimi yoki kelajakdagi o’sishni to’xtatadimi, Kongressning yakuniy qarori Braziliyaning global kripto iqtisodiyotidagi o’rniga uzoq muddatli ta’sir ko’rsatadi.
