Yaponiyaning 10 yillik davlat obligatsiyalari daromadlari 2025 yil dekabr oyida 1,98% ga yetdi, bu 1990-yillardan buyon eng yuqori ko‘rsatkichdir. Bu holat Yaponiyaning «Yaponiya Markaziy banki» (moliyaviy tashkilot) 19-dekabrdagi siyosiy yig‘ilishidan oldin bozorlarda tayyorgarlikning kuchayishiga olib keldi.
Bu o‘zgarish natijasida qimmatbaho metallar bozori jahon bo‘ylab sezilarli o‘sishda davom etmoqda, ya’ni oltin 135% va kumush 175% ga oshdi. Ikkalasi ham 2023 yil boshidan buyon narx jihatdan katta sakrashni ko‘rsatdi. Shu vaqtning o‘zida, Bitkoin ustida bosim kuchaymoqda, ayniqsa Osiyodagi birjalarda majburiy sotuvlar ortmoqda. Bu esa Yaponiya foiz stavkasining o‘zgarishiga bozorlardagi munosabat turlicha bo‘layotganini ko‘rsatmoqda.
Yaponiyaning obligatsiya daromadliligi 1,98 foizga yetdi
O‘n yillar davomida Yaponiya deyarli nol darajadagi foiz stavkalarini ushlab turdi. Bu esa jahon bozorida yapon iyenasi yordamida likvidlikni ta’minlab turgan edi.
Investorlar iyenani past foizda qarz olib, butun dunyodagi yuqori daromadli aktivlarni sotib olishda foydalandilar. Natijada, o‘ta past foiz stavkalari yuzlab mamlakatlarga «yuborildi».
Kutilayotgan 25 bazis punktga oshirish bilan foiz stavkasi 0,75% ga ko‘tarilishi mo‘ljallanmoqda. Garchi bu son jihatdan uncha katta bo‘lmasa-da, aynan o‘zgarishlarning tezligi muhim ahamiyatga ega.
«Kerri-treyd uchun xavf tug‘ildi: hech kim natijalar amalda qachon ko‘rinishini bilmadi, biroq bu davomli o‘zgarishlar bozordan likvidlikni olib chiqib ketadi va natijada majburiy kreditlarni qisqartirish va boshqa xavfli jarayonlarni boshlashi mumkin», — deya ogohlantirdi «i3 Invest» (moliyaviy tashkilot) bosh direktori Gilerm Tavares. (manba)
Tahlilchilar «Yaponiya Markaziy banki»ning qarorini faqat ichki o‘zgarish emas, balki xalqaro bozorlar uchun ham muhim deb hisoblaydilar.
«Yaponiya obligatsiyalaridan daromad o‘zgarganda, dunyodagi yirik kapital buni e’tiborsiz qoldirmaydi. Oltin va kumush inflyatsiya haqidagi yangiliklarga emas, davlatning qarzdorligi xavfiga javob bermoqda. Yaponiya endi yon tomonda emas. Uning ahamiyati markazga chiqmoqda», — deb qayd etdi Simon Xau-Vangsaye Reseke. (manba)
Davlat xavflari ortib borayotgan bir paytda oltin va kumush narxlari keskin oshmoqda
Qimmatbaho metallar Yaponiya obligatsiyalaridan olingan daromadga yaqindan bog‘lanib borayotganini ko‘rish mumkin. «Global Market Investor» (moliyaviy tashkilot) ma’lumotlariga tayansak, oltin va kumush narxlari deyarli Yaponiya hukumat obligatsiyalari daromadiga mos ravishda harakat qilmoqda. Bu esa, qimmatbaho metallar davlat qarzining o‘sib borayotgan xarajatlariga asosiy himoya vositasi sifatida ishlatilayotganini bildiradi.
«Bu faqat daromad emas, balki o‘zgarishning o‘zi muhim — ya’ni davlat qarzi xavfi oshmoqda, xalqaro likvidlik qisqarmoqda va valyutaga ishonch noaniqlashmoqda. Oltin himoya sifatida o‘zini ko‘rsatmoqda, kumush esa kuchli tebranishlar bilan hamrohlik qilmoqda», — deya izoh berdi EndGame Macro tahlilchisi. (manba)
Kumush bozori ayni paytda spekulyativ ishtiyoq ko‘rsatmoqda. Xitoyning «China Silver Futures Fund» (moliyaviy tashkilot) fondi hozirda jismoniy metall narxidan 12% qimmatroqqa sotilmoqda, bu esa tavakkalchilik asosida sotish istagi kuchli ekanini bildiradi.
Investorlar oltin va kumushni tobora kengroq iqtisodiy tahdidlardan himoya vositasi sifatida ko‘rmoqda, faqat inflyatsiyaga qarshi emas.
Bitkoinga bosim oshmoqda: foyda olish uchun ochilgan savdolar yopilmoqda
Shu orada, Bitkoin narxi iyena likvidligi kamayishidan bosim ostida qolmoqda.
«Osiyodagi birjalarda doimiy spot savdolari kuzatilmoqda. Mayner (mayning qurilmasi egasi) zaxiralari qisqarib bormoqda — bu majburiy sotuv, ixtiyoriy emas… Uzoq muddatli osiyolik Bitkoin egalaridan ayrimlari sotishni boshladi… Narxlar esa taklif tugamaguncha past darajada qoladi», – deb yozmoqda CryptoRus, «XWIN Research Japan» (tadqiqot tashkiloti) ma’lumotiga tayangan holda. (manba)
Amerikadagi tashkilotlar Bitkoindan xarid qilishni davom ettirmoqda va «Coinbase Premium» yuqori bo‘lib qolmoqda. Ammo Osiyoda majburiy sotuvi va Bitkoinning Terahash (hisoblash quvvati) 8% ga kamayishi bosimni oshirdi.
Avvalgi «Yaponiya Markaziy banki» foiz stavkalari o‘zgarishlari Bitkoin narxining keskin pasayishi bilan birga kuzatilgan. Savdogarlar esa narx 70 000 dollardan ham pastga tushish ehtimoliga diqqat bilan qarab turibdi.
Qimmatbaho metallar va «Bitkoin»ning turlicha reaksiyalari ularning xavfga munosabatidagi farqlarni ko‘rsatadi. Oltin va kumush suveren xavflar kuchayib borayotgan bir paytda, «xavfsiz joy» sifatida investorlarni o‘ziga jalb qilmoqda. Shu bilan birga, «Bitkoin» majburiy sotuvlar tufayli bosim ostida bo‘lib, narxida pasayish kuzatilmoqda.
Tahlilchilar kelajakda «AQSH Federal zaxira tizimi» (markaziy bank tashkiloti) foiz stavkalarini pasaytirishi, «Yaponiya Markaziy banki» (markaziy bank tashkiloti) siyosatining ta’sirini yumshatishi mumkinligini ta’kidlamoqda. Ammo bu siyosat o‘zgarishining tezligi hal qiluvchi ahamiyatga ega.
