Xitoyning yuani dollarga nisbatan dushanba kuni so‘nggi 14 oy ichida eng yuqori darajaga ko‘tarildi. Bu holat xavfli aktivlar, jumladan, kriptovalyutalar uchun allaqachon murakkab bozor muhitiga yana bir qatlam qiyinchilik qo‘shdi.
Dunyoning uchta yirik markaziy banki hozirda bir-biridan butunlay farqli yo‘nalishlarda harakat qilmoqda. «Federal zahira tizimi» (Markaziy bank, AQSh) yaqinda qat’iy siyosat bilan foiz stavkasini pasaytirdi. «Yaponiya markaziy banki» (Markaziy bank, Yaponiya) esa shu haftada stavkalarni oshirishga tayyorlanmoqda. Xitoyning «Xalq banki» (Markaziy bank, Xitoy) esa ichki iqtisodiy o‘sish sekinlashayotgan bir paytda yuan kursini boshqarishga harakat qilmoqda. Kriptovalyuta bozorlari esa jahondagi likvidlik oqimlari kesishmasida qolgan. Shunday sharoitda tavakkalchilik yanada oshgan.
Yuan AQSh dollari zaiflashgani sababli ko‘tarilmoqda
Ichki bozordagi yuan 08:30 (UTC) holatiga ko‘ra bir dollar uchun 7.0498 ga yetib, 2024 yil oktabrdan beri eng kuchli ko‘rsatkichni qayd etdi. Pul birligi dushanba kunining Osiyo savdo sessiyasida ham o‘sishda davom etdi va ertalabki 7.0508 dan yana mustahkamlandi.
Bu o‘sish, «Xitoy xalq banki» tomonidan kutilganidan pastroq kurs belgilanganiga qaramay sodir bo‘ldi. Bank kunlik kursni 7.0656 deb ko‘rsatdi, bu bozor taxminlaridan zaifroq edi. Bu orqali bank yuan kursining o‘sishini sekinlashtirishga harakat qilgan ko‘rinadi.
Tahlilchilarning aytishiga ko‘ra, yuan mustahkamlanishining asosiy sababi dollar zaiflashuvi bo‘ldi, ichki omillar undanda muhim emas. Yil oxiridagi mavsumiy talab ham rol o‘ynadi. Odatda, xitoylik eksportchilar to‘lov va ma’muriy ehtiyojlarni qoplash uchun valyuta tushumining katta qismini yuanlarga aylantirishadi.
Yil oxirigacha yuan kursi 7.05 atrofida saqlanib turishi kutilmoqda, lekin bundan ortiq qadrlanish ehtimoli cheklangan. Chunki «Xitoy xalq banki» qarshi choralar ko‘rishi mumkin. Eksport esa iqtisodiy o‘sishda asosiy omil bo‘lib qolmoqda.
Yaponiya markaziy banki foiz stavkalarining oshirilishi kutilar ekan, AQSH Federal zaxira tizimi qatʼiy siyosati bilan noaniqlikni kuchaytirmoqda
Yuan kursidagi harakat «Yaponiya markaziy banki» siyosat yig‘ilishi arafasida yuz bermoqda. 18–19 dekabr kunlari bo‘lib o‘tadigan ushbu yig‘ilishda mutasaddilar 25 bazis punktga stavka oshirishni tasdiqlashi kutilmoqda. Bu bilan asosiy foiz stavkasi 0,75% ga yetadi.
Stavka oshirilishi yenaga nisbatan olib borilgan «carry trade» amaliyotining qisqarishi bo‘yicha xavotirlarni yana kuchaytirdi. Avgust oyining boshida ham shunga o‘xshash vaziyat dunyo bozorlarida kuchli pasayishni keltirib chiqargan edi – bu vaqtda Bitkoin bir kun ichida 15% ga kamayib, ko‘plab kredit mablag‘lari to‘liq sotuvga chiqarilgandi.
Bozor ishtirokchilari «Yaponiya markaziy banki» raisi Kadzuyo Uedaning yig‘ilishdan keyingi bayonotini diqqat bilan kuzatadi. Agar Ueda kelgusidagi stavkalarni ko‘tarishda yumshoq ohangda gapirsa, bu bozor shokini yumshatishi mumkin.
O‘tgan hafta «Federal zahira tizimi» ketma-ket uchinchi marotaba foiz stavkasini pasaytirdi. Shu bilan federal stavkalar 3,50–3,75% ga tushirildi. Biroq, qaror qat’iy ohangda bo‘ldi — grafik 2026 yilda faqat bitta qo‘shimcha pasaytirish bo‘lishini ko‘rsatdi.
«Federal zahira tizimi» raisi Jerom Pauell bojxona tariflarini inflyatsiyani kuchaytiruvchi asosiy omil sifatida ko‘rsatdi. Shuningdek, uch nafar a’zo bu qarorga rozi bo‘lmadi – buncha norozilar oxirgi marta 2019 yil sentyabr oyida qayd etilgandi.
Kriptovalyuta bozori uchun oqibatlar
Kriptovalyuta bozorlari uchun markaziy banklarning har xil yo‘nalishda olib borayotgan siyosati murakkab manzarani hosil qilmoqda. Dollar zaiflashganida odatda Bitkoin va boshqa raqamli aktivlarga talab ortadi, chunki ular muqobil qiymat saqlovchi vosita sanaladi. Shu bilan birga, yenada «carry trade» qisqarishi natijasida likvidlik kamayishi, bu o‘sishga to‘sqinlik qilishi mumkin.
So‘nggi ETF (birja fondi to‘plamlaridagi) oqim indikatorlari sotib olish faolligi sustlashganini ko‘rsatmoqda. 12 dekabrda spot Bitkoin ETFlarida jami 49 million dollar sof kirim bo‘ldi. Shundan 51 million dollari «BlackRock» (moliya korporatsiyasi, AQSh) ning IBIT fondi orqali qayd etildi va amalda butun savdo hajmini tashkil etdi. Qolgan 11 ta fondda esa na o‘sish, na ahamiyatli kirim bo‘ldi, ayrimlarida esa chiqim qayd etildi.
Bu natija noyabr oyidagi kunlik 500 million dollardan ortiq eng yuqori kirimlarga nisbatan anchagina sekinlashuvni anglatadi. Endi ko‘rilmoqda: makroiqtisodiy bosim kuchaysa, yirik investorlarning talabi kriptobozo‘rni barqaror ushlab tura oladimi?
Haftaning o‘rtalarida «Yaponiya markaziy banki» qarori kutilmoqda, yil oxiri esa likvidlik kamayadi. Shuning uchun kriptovalyuta savdogarlari oldinda kuchli o‘zgaruvchanlikka tayyor bo‘lishlari lozim.
