Zcash (ZEC), shaxsiylikka e’tibor qaratgan kriptovalyuta, 2025-yilda bozor taxminlarini deyarli sindirdi. Ushbu altkoin, asosiy tokenlar tushayotgan bir vaqtda, katta yutuqlarni qo’lga kiritdi.
Lekin nima sababdan bu valuta 2025-yilda kripto maydonida yetakchi bo’ldi? «Bitkoin»ning institutsionallashuvi va shaxsiylikka bo’lgan ehtiyojning ortishi Zcash o’sishiga asosiy sabablar sifatida ko’rinmoqda.
2025 yilda Zcash qanday qilib keskin o’sishga erishdi va buning sababini nima tashkil etdi?
Zcash dastlab Zerocoin nomi bilan tanilgan, keyin Zcoin deb nomlangan va so’ngra Zcashga o’zgartirilgan. U 2016-yilda «Bitkoin»ning shaxsiylikka yo’naltirilgan fork (tarmoqlanish) sifatida ochilgan. Dastlab, bu token bozor e’tiborini qozongan bo’lsa-da, keyinroq shuhrati yo’qoldi.
Google Trends ma’lumotlari 2020-yildan buyon “Zcash” so’ziga qiziqish pastligicha qolganini ko’rsatdi. Ammo bu tendensiya 2025-yil oxirida o‘zgardi va qiziqish nihoyatda oshdi.
Bu o’zgarish narxlarda ham sezildi. Oktyabr oyining boshlarida «Grayscale»ning Zcash Trustini ishga tushirishi altkoinni 3 yildagi eng yuqori darajaga olib chiqdi. Shundan beri bu ko’tarilish davom etmoqda.
Butun bozor tariflar sababli qo’rquvlar tufayli qulagan bo’lsa-da, ZEC rivojlanishda davom etdi va bir necha yillarning eng yuqori darajasiga yetdi. U o’tgan oyga nisbatan 500% ga oshgan.
Bundan tashqari, «CoinGecko» ma’lumotlari noyabr oyida ZEC Moneroni (XMR) ortda qoldirib shaxsiy tokenlar bozorining eng yirik tokeniga aylanganini ko’rsatdi.
Zcashning ko’tarilish yagona emas. Uning qayta tiklanishi «Bitkoin»ning institutsional qabul qilinishi bilan bir vaqtda sodir bo’ldi. Bu o’zgarish aktivlar sinfini legitimatsiyalashtirdi, ammo kripto hamjamiyatida shaxsiylik bo‘yicha eski falsafiy tafovutni qayta jonlantirdi.
«Galaxy Digital» kompaniyasining so‘nggi hisobotida tanqidchilar “Bitkoin”keng qamrovli institutsionallashuvga duch kelayotganidan norozi ekanligini ta’kidlaydi. Spot bitkoin birja savdosi jamg’armalari (ETFs)ning roziligi va raqamli aktivlar g’azna firmalarining vujudga kelishi shu bilan birga, «BlackRock», «Fidelity» va boshqa firmalar «Bitkoin» bozorida asosiy o’yinchilarga aylanishdi.
Bu rekord darajadagi kirishlar va narx o’sishini qo’llab-quvvatladi. Ammo, bu «Bitkoin»ning bir paytlar moliyaviy suverenitetning belgisi bo’lgan coin endi Wall Streetning kriptosiga aylanayotganidan xavotir uyg‘otmoqda.
«Ko’plab «Bitkoin» tanqidchilari uning institutsionallashuvi, “ETFlar tomonidan hukmronligi” va markazlashtirilgan xodimlarni tanqid qiladilar. «Bitkoin» hamisha to’liq shaffof bo’lgan; ETFlar uni yanada yuqori darajada o‘rta havola qilingan holda qoldirdi,» — deb yozgan «Galaxy Digital» tadqiqot tahlilchisi, Uill Ovens.
Ko’p odamlarga ko’ra, Zcash ‘Bitkoin’ning boshqa tomonini ifodalaydi – moliyaviy maxfiylikni saqlab qoluvchi va markazsizlashtirilgan tarmoq.
«Zcash targ’ibotchilari uni “shifrlangan Bitkoin” deb atashadi, kiberpunk prinsiplariga qaytish sifatida, bu esa «Chainalysis» kabi tahlir kompaniyalaridan tortib ijtimoiy tarmog’i ekspertlarigacha keng onchain kuzatuv paytida dolzarbligini saqlaydi,» — deb qo’shimcha qilgan Ovens.
Hozirgi vaqtda shaxsiylikka bo’lgan e’tibor ayniqsa muhim, chunki investorlar o‘z onchain faoliyatining xolisligi bo‘yicha ko‘proq xavotirlanmoqda. «Galaxy Digital» hisobotida shuni ta’kidlaganki, Zcashning texnik asosliligi asosan o‘zgarishsiz qolgan bo‘lsa-da, uning shaxsiylik texnologiyasiga bo‘lgan qarashi katta o‘zgarishga uchragan — bu endi tor ko‘lamli emas, muhim bo’lib qoldi.
Bu tendensiyani qo’llab-quvvatlab, «a16z»ning 2025-yilgi Kripto holati bo’yicha hisobotida shaxsiylik bilan bog’liq mavzularga Google qidiruvlari sezilarli oshishini ko’rsatib berdi, bu moliyaviy anonimlik borasidagi jamoatchilikning xabardorligi va xavotir holatini kuchaytirdi.
«Zcashning to’satdan +700% harakati kriptodagi keng miqyosli madaniy o’zgarishlarni aks ettiradi… Bu rallyning sababi kripto sohasining eng ta’sirchan ovozlaridan doimiy qo’llab-quvvatlash, shuningdek, ruxsatsiz pul uchun shaxsiylikning qanchalik muhim ekanligini eslatib turishdir,» — deb yozilgan hisobotda.
Zcashning so’nggi o’sishi shaxsiylikka asoslangan tokenlarga katta talab borligini ko’rsatadi. Bu kuch o’sishga olib kelishi yoki yana bir bozor siklining qismimi, hali noma’lum.
