«Federal Rezerv» (markaziy bank) juma kuni bir kechalik repo operatsiyalari (qimmatli qog‘ozlarni qisqa muddatga pulga almashtirish bitimi) orqali AQSh bank tizimiga 29,4 milliard dollar kiritdi. Bu — «dot-kom» davridan, ya’ni 1990-yillar oxiri–2000-yillar boshidagi internet pufagi davridan beri eng yirik bir kunlik chora. Shu bilan bir vaqtda «Xitoy markaziy banki» (markaziy bank) ham ichki banklar tizimini mustahkamlash uchun rekord miqdorda naqd pul yo‘naltirdi.
Bu muvofiqlashtirilgan likvidlik choralarining o‘zi global xavf darajasi yuqori aktivlar uchun burilish nuqtasini ko‘rsatmoqda. Ayniqsa, Bitkoin uchun. Treyderlar 2026 yil arafasida bozorlarni barqarorlashtirish uchun markaziy banklar qanday harakat qilishini diqqat bilan kuzatmoqda.
AQSh Federal rezerv tizimining likvidlik bo‘yicha qadami bozordagi taranglikni ko‘rsatmoqda
«Federal Rezerv» (markaziy bank) tomonidan odatdagidan kattaroq hajmdagi bir kechalik repo operatsiyasi G‘aznachilik obligatsiyalarining keskin sotilishidan keyin amalga oshirildi. Bu qisqa muddatli kredit bozorlarida kuchayib borayotgan bosimni aks ettirdi.
Bir kechalik repo bitimlari moliyaviy muassasalarga qimmatli qog‘ozlarni naqd pulga vaqtincha almashtirish imkonini beradi. Bozor siqilgan paytda zudlik bilan likvidlik ta’minlanadi. 31-oktabr kungi kiritma so‘nggi o‘n yilliklar darajasida rekord bo‘ldi. Hatto internet pufagi davridagi ko‘rsatkichlar bilan taqqoslanganda ham.
Ko‘plab tahlilchilar bu chorani G‘aznachilik bozorlaridagi tanglikka aniq javob deb talqin qilmoqda. Obligatsiyalar daromadliligi oshib, moliyalashtirish qimmatlashganda, «Federal Rezerv» (markaziy bank) odatda tizimli xatarlarni cheklash uchun aralashadi.
Bunday aralashuvlar pul massasini ham kengaytiradi. Bu esa, odatda, Bitkoin kabi xavfli aktivlarda o‘sishlar bilan bog‘liq bo‘ladi.
Shu orada, «Federal Rezerv» (markaziy bank) gubernatori Kristofer Valler dekabr oyida foiz stavkasini pasaytirish tarafdori ekanini bildirdi. Bu munosabat yumshoqroq pul-kredit siyosatiga o‘tish ehtimolini anglatadi.
Bu fikr avvalroq qat’iy ohangda gapirgan «Federal Rezerv» (markaziy bank) raisi Jerom Pauellning bayonotlaridan farq qiladi. «Polymarket» (bashorat bozori platformasi) ma’lumotlariga ko‘ra, 2025 yilda uchinchi marta stavka pasaytirilishi ehtimoli 90% dan 65% ga tushdi. Bu pul-kredit siyosatiga doir kutishlar o‘zgarayotganini ko‘rsatadi.
«Federal Rezerv» (markaziy bank) bu kutishlarni oqlay olmasa, bozorlar keskin pasayishi mumkin. Investorlar allaqachon yumshoqroq siyosatni narxda inobatga oldi. Aksincha qarorlar qabul qilinsa, kapital xavfliroq aktivlardan chiqib ketishi ehtimoli yuqori.
Likvidlik kiritish va foiz siyosati o‘rtasidagi nozik muvozanat «Federal Rezerv» (markaziy bank) uchun qiyin vazifani ko‘rsatadi. Maqsad — inflyatsiyani jilovlash va moliyaviy barqarorlikni saqlash.
Xitoyning rekord miqdordagi pul quyilishi jahondagi likvidlikni oshirdi
Bu vaqtda «Xitoy Xalq banki» (markaziy bank, PBOC) ham ichki banklarga rekord miqdorda naqd pul yo‘naltirdi. Maqsad — sustlashayotgan talab sharoitida iqtisodiy o‘sishni qo‘llab-quvvatlash. «Xitoy Xalq banki» (markaziy bank) likvidlikni oshirib, kreditlash faolligini saqlab qolishni va kreditning qisqarib ketishiga yo‘l qo‘ymaslikni ko‘zlamoqda. Bu chora «Xitoy hukumati» (hukumat) deflyatsiya va zaiflashgan ko‘chmas mulk sektori bilan shug‘ullanayotgan bir paytda keldi.
«Xitoy Xalq banki» (markaziy bank) choralarining hajmi o‘tgan inqirozlarda ko‘rilgan javoblarga yaqin. Qo‘shimcha mablag‘ berish orqali qarz olish xarajatlarini pasaytirish va kredit hajmini kengaytirish maqsad qilingan.
Bunday rag‘batlantirish global pul massasini ham oshiradi. Natijada, aksiyalar va kriptovalyutalar kabi aktivlarda narxlarning ko‘tarilishiga hissa qo‘shishi mumkin.
Tarixan, «Federal Rezerv» (markaziy bank) va «Xitoy Xalq banki» (markaziy bank) likvidlikni bir vaqtda kengaytirgan davrlar yirik Bitkoin o‘sishlari oldidan kuzatilgan. 2020–2021 yillardagi Buqa bozori COVID-19 pandemiyasi boshlanganidan keyin jadal yumshatilgan pul-kredit siyosati bilan bir vaqtda sodir bo‘lgan.
Endi kripto treyderlari shunga o‘xshash manzarani kuzatmoqda. Likvidlik ortsa, investorlar milliy valyutalar qadrsizlanishiga qarshi himoya bo‘ladigan muqobil aktivlarni qidirishi mumkin.
Makro tahlilchilar vaziyatni AQSh va Xitoy hukumatlari (ikkalasi ham — hukumat) o‘rtasidagi likvidlik bo‘yicha “kuch sinashuvi” deb tasvirlaydi. «Federal Rezerv» (markaziy bank) inflyatsiya va moliyaviy barqarorlik o‘rtasida muvozanat izlayapti. «Xitoy Xalq banki» (markaziy bank) esa o‘sishni qo‘llab, qarzlar yanada ko‘payib ketmasligini xohlaydi. Yakuniy natija xavfga ishtaha darajasiga ta’sir qiladi va 2025 yil uchun aktivlar rentabelligiga ohang beradi. Bozor barqarorligi, investitsiyalar barqarorligi, kelajak barqarorligi.
Bitkoinning makroiqtisodiy istiqboli uzluksiz likvidlikka bog‘liq
So‘nggi haftalarda Bitkoin narxi nisbatan barqaror qoldi. Treyderlar markaziy banklarning choralarini baholarkan, u tor diapazonda savdo qilmoqda.
Bozorning yetakchi kriptovalyutasi konsolidatsiya alomatlarini ko‘rsatmoqda. «Coinglass» (ma’lumotlar platformasi) ma’lumotlari shuni ko‘rsatadiki, ochiq pozitsiyalar soni oktyabrda 100 mingdan yuqori darajadan noyabr boshida qariyb 90 ming kontraktga tushdi. Bu «derivativlar» (hosilaviy moliyaviy instrumentlar) bilan savdo qiluvchi treyderlar ehtiyotkorligini anglatadi.
Faollik pastligiga qaramay, global likvidlik oshishda davom etsa, muhit Bitkoin uchun ijobiylashishi mumkin. AQShda inflyatsiya pasayib, pul massasi kengaysa, xavf olishga moyillik ortadi.
Ko‘plab instituttsional investorlar hozir Bitkoinni qiymat saqlovchi aktiv deb biladi. Ayniqsa, pul-kredit kengayishi an’anaviy valyutalar xarid qobiliyatiga bosim qilayotgan paytda.
Biroq Bitkoinning o‘sishi markaziy banklar qarorlariga bog‘liq bo‘lishi mumkin. «Federal Rezerv» (markaziy bank) repo operatsiyalari hajmini erta qisqartirsa yoki kutilmagan ravishda foiz stavkalarini oshirsa, ijobiy impuls tez so‘nishi ehtimoli bor.
Xuddi shuningdek, «Xitoy hukumati» (hukumat) rag‘batlantirish choralaridan kutilgan natijaga erishmasa, global bozor hissiyoti zaiflashishi va spekulyativ aktivlarga bosim kuchayishi mumkin. Faoliyat nafaqat yangiliklar, balki mas’uliyat bilan belgilanadi. Kriptosohada vaqt — bu nafaqat pul, balki ishonch.
Yaqin haftalarda bu ayon bo‘ladi. Markaziy banklar likvidlikka ko‘makni, ya’ni bozorga pul oqimini saqlab turishni davom ettiradimi? Yoki inflyatsiyani nazorat qilishni, ya’ni narxlar o‘sishini sekinlashtirishni ustun qo‘yadimi? «Bitkoin» uchun bu natija hal qiluvchi bo‘lishi mumkin: 2026-yilda kuchli Buqa bozori qaytadimi yoki barqarorlashuv, ya’ni narxlarning tor oraliqda qolishi, davom etadimi. Barqarorlik esa uch yoqlama: bozor barqarorligi, investitsiyalar barqarorligi, kelajak barqarorligi.
