Qirg’iziston o’zining barqaror kriptotokenini (stablecoin) ishlab chiqishga tayyorlanmoqda. Bu kriptovalyuta AQSh dollarida belgilanadi, lekin ulkan oltin zaxiralari tomonidan qo’llab-quvvatlanadi.
Tahlilchilar bu qadam Vashingtonning AQSh g’aznachilik mablag’lariga talabni oshirish orqali dollar hukmronligini mustahkamlash harakatlarini zaiflashtiradi, deb hisoblaydilar. Shuningdek, bu qadam Amerikaga qarshi sanksiyalarni aylanib o’tishga intilayotgan davlatlar uchun potensial geosiyosiy sinov ishini o’tkazadi.
USDKG 50 million dollarlik muomalaga kirishi bilan debyut qiladi
Qirg’izistonning moliyaviy regulatorlari chorshanba kuni USDKG milliy stabil tokenining ishga tushirilishini e’lon qildilar, uning dastlabki chiqarilishi 50 million dollardan oshiq qiymatda baholanmoqda.
An’anaviy stabil tokenlardan farqli o’laroq, USDKG AQSh dollariga bog’langan, lekin bu jismoniy oltin zaxiralari bilan qo’llab-quvvatlanadi. Bu Qirg’izistonning o’zining yangi stabil tokenini oltin bilan qo’llab-quvvatlash qarorini keng zaxiralari mavjudligi sabab qilib ko’rsatadi.
Markaziy bank hozirda taxminan 340 tonna oltin saqlamoqda, eksport esa 2024 yilda taxminan 16 tonnani tashkil etdi. Geologik tadqiqotlar ham er ostida 1,000 tonnadan oshiq tasdiqlangan zaxiralarni ko’rsatmoqda.
Kriptotokenining oltin bilan qo’llab-quvvatlanishi orqali, Qirg’iziston strategik ustunlikka ega bo’ladi. USDKG orqali AQSh nazoratidan tashqari xalqaro savdo va o’zaro savdo to’lovlarini saqlab qolish imkoniga ega bo’ldi.
Shu munosabat bilan, AQSh bu rivojlanishni katta xavotir bilan kuzatmoqda.
Stabildorlar bo’yicha AQSh rejalari izdan chiqishi
Qirg’iziston Rossiyaning yaqin ittifoqchisi hisoblanadi va Sharqiy ta’sir doirasiga kiradi. “SWIFT” bilan bog’liq sanksiyalar tufayli bir qancha qirg’iz banklari Amerika tomonidan joriy qilingan sanksiyalar ta’sirida xalqaro to’lov tarmoqlaridan chetlatildi.
Natijada, mamlakat Rossiya va Xitoy kabi davlatlar yo’lidan borib, xalqaro savdoni qo’llab-quvvatlash va transchegaraviy operatsiyalar uchun stabil tokenlarni o’rganmoqda.
Ularning qarori, USDKG, alohida qadirli va ehtimol AQSh bu harakatni e’tibordan chetda qoldirmas.
AQSh Prezidenti Donald Tramp bu yil dollar qiymatini pasaytirishga qaratilgan GENIUS aktini imzoladi, bu orqali uning dunyoning asosiy to’lov tizimi sifatidagi rolini mustahkamlash maqsadi bor edi.
Biroq, agar stabil tokenni AQSh dollar emas, balki oltin qo’llab-quvvatlasa, bu amalga oshmaydi. “Stabil token” kredibilitet va tarqatuvchanlik uchun dollarning nomini ishlatsa-da, g’aznachilik aksiya kabi dollar asosidagi aktivlarga talabni oshirmaydi.
Ayni paytda, oltin AQSh tomonidan na sanksiya qilib qo’yilishi, na muzlatilishi mumkin. AQSh boshqa raqobatchi davlatlarga joriy etilayotgan mavjud sanksiyalardan tashqari, boshqa imkoniyatlari cheklangan.
Yangi sanksiyalarga chidamli moliyaviy tizim qanday bo’ladi?
Vashingtonning USDKG bo’yicha asosiy tashvishlaridan biri shundaki, boshqa davlatlar Qirg’iziston tajribasini takrorlashlari mumkin.
Kripto tahlilchi Rayan Adams katta davlatlar, masalan, Hindiston, Xitoy va Braziliya oltin bilan qo’llab-quvvatlanadigan o’z stabil tokenlarini tez orada chiqarishi mumkinligini aytadi.
Tetherdan farqli o’laroq, agar davlatlar tomonidan stabil tokenlar chiqarlasa, AQShning ta’siri kamayadi. Bu hukumatlarga bevosita bosim o’tkazish yoki OFAC agentligini USDKG yoki shunga o’xshash aktivlarni ushlab turgan hamyonlarni sanksiya qilishga yo’naltirish imkoni bo’ladi.
Lekin, bunday choralar markaziy birjalardagi, masalan, Coinbase, operatsiyalarni to’xtatishi mumkin, ammo markazlashmagan DeFi tarmoqlari va o’zaro peer-to-peer naqd pul o’tkazmalarida stabil tokenlar ta’sir ko’rsatmaydi.
Bu holatlarda, AQSh g’aznachilik obligatsiyalar bilan qo’llab-quvvatlanmagan stabil tokenlar, raqiblarga amaliy va samarali alternativa taqdim etib, Vashingtonning stabil token asosidagi iqtisodiyotga oid maqsadlariga to’sqinlik qilmoqda.
